" The Artist "

Σε κάνει να ονειρεύεσαι! Αν είσαι και λίγο ρετρό τύπος, τότε δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να περάσεις ένα απολαυστικό δίωρο. Στην εποχή που οι θόρυβοι είναι πιο δυνατοί από ποτέ και τα κούφια λόγια περισσεύουν, η "σιωπή" του Artsit έρχεται να σε αναγκάσει να εστιάσεις στην εικόνα, στις ωραίες ερμηνείες, στα απίθανα ρούχα, στη μουσική και στη μαγεία των πρώτων χρόνων του κινηματογράφου. Άλλωστε, σύντομα ξεχνάς ότι βλέπεις μια ταινία βωβού κινηματογράφου και μάλιστα στον αιώνα της απόλυτης τεχνολογίας και του 3D...

Η ιστορία της ταινίας αφορά σε μια ιστορία για τον κινηματογράφο προς τα τέλη της δεκαετίας του '20. Έχουμε δηλαδή τα γυρίσματα μιας ταινίας μέσα στην ταινία κι έτσι μας μεταφέρεται ακριβώς η ατμόσφαιρα των κινηματογραφικών στούντιο και των συνθηκών της εποχής.

Το πιο ενδιαφέρον όμως στοιχείο του "Artist" είναι ότι μιλάει για το πέρασμα του κινηματογράφου απ' τη βωβή στην ομιλούσα περίοδο του καταγράφοντας ό, τι θετικό ή αρνητικό σήμαινε αυτό για τις καριέρες των παλιών σταρ της κινηματογραφικής βιομηχανίας αλλά και για τους νέους ηθοποιούς που θα καθιερώνονταν ως σταρς.

Ο Michel Hazanavicious σκηνοθέτησε με μαεστρία κι ευαισθησία αυτά τα πρώτα χρόνια που ξεκίνησε να γράφεται η κινηματογραφική ιστορία και παρέδωσε μια ταινία η οποία όπου έχει προβληθεί μέχρι στιγμής έχει προκαλέσει αίσθηση.

Ο Γάλλος Jean Dujardin ήταν απολαυστικός στον ρόλο του αστέρα και γόη της εποχής George Valentin με σαφείς αναφορές σε πραγματικά πρόσωπα της δεκαετίας του' 20. Κυριολεκτικά, κλέβει την παράσταση! Αφήστε δε, που αν τον δείτε μετά σε φωτογραφίες απ' την πραγματική του ζωή, θα τον προτιμάτε με το look της ταινίας. Τόσο πολύ του πάει!

Το "Artist" ήταν η εναρκτήρια ταινία στις φετινές νύχτες πρεμιέρας. Χτες πραγματοποιήθηκε η avant premiere κι από σήμερα μπορούμε να το απολαύσουμε και στις αίθουσες.

Η μουσική του Mark Isham σε κάνει να θέλεις να σηκωθείς και να χορέψεις swing όταν ανάβουν τα φώτα και βγαίνεις απ' την αίθουσα!

Εγώ το ξαναβλέπω ευχαρίστως!

"Τα μυστικά της Μεσογείου"

Χθες το βράδυ είχα την ευκαιρία να δω το πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ του Πιερ Υβ Κουστώ (του μικρότερου γιου του θρυλικού Ζακ Υβ Κουστώ) "Τα μυστικά της Μεσογείου" που παρουσιάστηκε στο Ευγενίδειο ίδρυμα (Πλανητάριο).

Στα πλαίσια της ομάδας δράσης "Ωκεανοί", ο Πιερ Υβ Κουστώ μαζί με τον ωκεανογράφο Ένρικ Σάλα επιβαίνουν στο σκάφος του Ζακ Υβ Κουστώ, "Αλκυών" και καταδύονται καταρχήν στη θάλασσα της Μασσαλίας, 60 χρόνια μετά την πρώτη κατάδυση του Ζακ Υβ Κουστώ, επιχειρώντας να καταγράψουν την καταστροφή του οικοσυστήματος της Μεσογείου.

Τα μεγάλα ψάρια που είχε δείξει η κάμερα το 1946 δεν υπάρχουν πια. Το κόκκινο κοράλι - ενδεικτικό της καθαρότητας και της υγείας των υδάτων στη Μεσόγειο- έχει υπεραλιευτεί για εμπορικούς λόγους και η αργή ανάπλαση του (κάθε 70 με 100 χρόνια) στέλνει ένα μάλλον απαισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον της Μεσογείου.

Οι δύτες θέλουν όμως να δείξουν ότι υπάρχουν ακόμα λύσεις κι έτσι εξακολουθούν το ταξίδι τους ανάμεσα στην Ισπανία και την Κορσική. Εκεί, γύρω απ' τα νησιά Μέντες, την Φορμεντέρα και την Καμπρέρα, έχουν δημιουργηθεί θαλάσσια καταφύγια (σαν τα θαλάσσια πάρκα) με στόχο την επιστροφή των μεγάλων ψαριών και την αναγέννηση της θάλασσας. Οι καταδύσεις αποκαλύπτουν σταδιακά τόσο την ύπαρξη μεγάλων ψαριών όσο κι αυτή του κόκκινου κοραλιού που πράγματι όπως ειπώθηκε και στο ντοκιμαντέρ είναι απείρως ομορφότερο στο φυσικό του περιβάλλον απ' ότι στολίζοντας τον λαιμό των γυναικών...

Παράλληλα, η ομάδα των δυτών μιλάει με ντόπιους ψαράδες της περιοχής οι οποίοι πιστοποιούν ότι παλιότερα η θάλασσα εκεί ήταν γεμάτη ψάρια, ελέγχει την τουριστική κίνηση των νησιών, τους τρόπους αλιείας και την φύλαξη των θαλάσσιων καταφυγίων.

Στο τελευταίο πλάνο, σύντροφος στις καταδύσεις τους είναι κι ο Άλβέρτος του Μονακού ο οποίος πιστοποιεί ιδίοις όμμασι την κρισιμότητα της κατάστασης και την ανάγκη να γίνει ένα διεθνές συνέδριο ανάμεσα στα κράτη που νέμονται τη Μεσόγειο με σκοπό να τη βοηθήσουν ν΄αναγεννηθεί.

Είναι δύσκολο να βρεθεί ένα κοινό νομοθετικό πλαίσιο για τα 20 κράτη που έχουν λόγο στην ευρύτερη περιοχή λαμβάνοντας υπόψη τις επιμέρους ιδιαιτερότητες, τις συνήθεις χιλιετιών (η εκμετάλλευση της Μεσογείου ανάγεται σε χιλιάδες χρόνια πριν καθώς και τη βιομηχανία της αλιείας.

Ο βυθός που στα καταφύγια που προαναφέρθηκαν δείχνει σημάδια βελτίωσης είναι απόδειξη ότι η ελπίδα δεν έχει χαθεί ακόμα. Αν το παράδειγμα των Βαλεαρίδων νήσων βρει μιμητές κι αλλού και οι ντόπιοι σεβαστούν τη θάλασσα και ισορροπήσουν ανάμεσα σε μια ελεγχόμενη τουριστική κίνηση, αλιεία με μέτρο, βαρύ πρόστιμο στους παραβάτες και αστυνόμευση των καταφυγίων, θα έχει επιτευχθεί ο στόχος.

Κρατώ για το τέλος αυτό που είπε ο Κουστώ στον πρόλογο του. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι συνυπάρχουμε με τα ψάρια (είμαστε partners). Η επιβίωση μας εξαρτάται απ' τη δική τους κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει αποτελεσματικά κι όχι μέσα από απρόσωπες κι υπεροπτικές φιλανθρωπίες (ο όρος arrogant charity είναι πολύ ενδεικτικός αυτού που θέλει να πει).

Η ευγένεια και η σεμνότητα στον λόγο του νεαρού Κουστώ αλλά κι η σοβαρότητα με την οποία αυτός και η ομάδα του εργάστηκαν στο ντοκιμαντέρ, είναι η απόδειξη ότι ευτυχώς ακόμα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι με όραμα για έναν καλύτερο πλανήτη. Μακάρι να ευαισθητοποιηθούν περισσότεροι όσο ακόμα υπάρχει χρόνος...

Δρόμοι Ζωής: Χριστουγεννιάτικο bazaar

Φέτος είναι ο 11ος χρόνος που διοργανώνεται το bazaar των "Δρόμων Ζωής". Στο μικρό στενό στο Γκάζι, εκεί όπου χτυπά η καρδιά των Δρόμων, αρκεί μια επίσκεψη ένα οποιοδήποτε απόγευμα για να πείσει και τον πλέον δύσπιστο για το σημαντικό έργο που επιτελείται αδιάκοπα και καθημερινά χρόνια τώρα.

Οι "Δρόμοι Ζωής", στόχο έχουν να υποστηρίξουν τα κοινωνικώς περιθωριοποιημένα παιδιά παρέχοντας τους βασικά εκπαιδευτική βοήθεια και προσπαθώντας να τα εξοπλίσουν πνευματικά- δηλαδή ουσιαστικά- έχοντας κατά νου ότι η γνώση είναι δικαίωμα όλων και τελικά το μοναδικό αγαθό που δεν μπορεί να σου κλέψει κανείς και με το οποίο μπορείς να νιώθεις ελεύθερος.

Το bazaar είναι ο μοναδικός χρηματικός πόρος των Δρόμων Ζωής. Αρκεί και η ελάχιστη αγορά για να βοηθήσουμε.

Όσοι έχετε επισκεφθεί άλλες χρονιές το bazaar, γνωρίζετε από πρώτο χέρι την ποιότητα των προϊόντων που διατίθενται προς πώληση. Όσοι πάτε φέτος για πρώτη φορά, θα γοητευτείτε τόσο που θα το εντάξετε στις ετήσιες σας συνήθειες. Έτσι κι αλλιώς, όλοι κάτι θ' αγοράσουμε τα Χριστούγεννα είτε για να το γευτούμε στο οικογενειακό τραπέζι, είτε για να το προσφέρουμε σε φίλους. Στο bazaar θα βρει ο καθένας ό, τι χρειάζεται. Αρκεί όμως ακόμα και να περάσει κανείς μια βόλτα το Σαββατοκύριακο 10 &11 Δεκεμβρίου για να πιει έναν καφέ ή να τσιμπήσει κάτι.

Οι "Δρόμοι Ζωής" προσφέρουν τη φροντίδα εκείνη που χρειάζεται ένα παιδί για ν' ανοίξει τα φτερά του. Κι αν έχει κάτι αξία σ' αυτή τη ζωή είναι να βοηθήσεις ένα παιδί να βρει το θάρρος και να πετάξει!

Ξεχασμένα στάχυα

Θα γράψω μερικές γραμμές για την κυρία Κούλα παρόλο που δεν την γνώρισα ποτέ.

Ήρθε στην Αθήνα στη δεκαετία του '30 γύρω στα 10 της χρόνια, ορφανή από μητέρα και αγνοημένη απ' τον βάναυσο καπετάνιο πατέρα της. Ξεκίνησε να δουλεύει σε σπίτια, υπηρέτρια. Αυτό έκανε όλη της τη ζωή. Δεν έφτιαξε δική της οικογένεια. Ένα παιδί που απέκτησε κάποτε, της το άρπαξε ο πατέρας κι έτσι εν μια νυκτί έχασε και άντρα και παιδί.

Ήταν ιδιαιτέρως κοινωνική γυναίκα, χαμογελαστή παρά τις ταλαιπωρίες και άνθρωπος εμπιστοσύνης. Μεγάλωσε τα παιδιά της φίλης μου και μέχρι πριν λίγο καιρό της έφτιαχνε και κανά φαγάκι, έτσι για να' χει κάτι ν' ασχολείται. Είχε μάθει να δουλεύει, στενοχωριόταν που λόγω υγείας και γήρατος έπρεπε πια να κάθεται σπίτι. Οι μοναδικοί οικονομικοί της πόροι προέρχονταν από τη φίλη μου και μια ακόμα οικογένεια στην οποία εργαζόταν η Κούλα παλαιότερα. Εξακολουθούσαν αμφότεροι να την πληρώνουν κι ας μην εργαζόταν πια γι' αυτούς.

Άφησε κάποια χρήματα στην τράπεζα, ένα μικρό ποσό για τα έξοδα της κηδείας της.

Η μοναδική της οικογένεια, κάτι ανίψια απ' τις αδερφές της, αδιάφορα γενικά για' κεινη, είναι αυτοί που αναγκαστικά φροντίζουν τα διαδικαστικά αυτές τις τελευταίες μέρες.

Πέθανε μόνη της πριν από δυο μέρες στο δωμάτιο ενός νοσοκομείου.

Η περίπτωση της μου θύμισε το παλιό τραγούδι "υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι σαν το ξεχασμένο στάχυ..."

Γράφω σήμερα για κείνη και σκέφτομαι κι όλα τα υπόλοιπα ξεχασμένα στάχυα που έχουν γεμίσει την πόλη. Άλλοι βρίσκουν παρηγοριά σε μια δόση θανάτου, άλλοι ψάχνουν ένα καταφύγιο για τις κρύες νύχτες, κανά στρωσίδι, ίσως λίγο φαγητό. Έχουν γίνει οι καλύτεροι φίλοι των αδέσποτων αυτής της πόλης με μια μικρή διαφορά. Τα σκυλάκια και τα γατάκια όλο και κάποιος μπορεί να τα λυπηθεί και να τα περιμαζέψει. Στους ανθρώπους δυστυχώς δεν ισχύει το ίδιο. Μερικοί μάλιστα βιώνουν την εγκατάλειψη απ' την πρώτη στιγμή της ζωής τους. Απόδειξη αυτό αν αντέχετε να το διαβάσετε.

Ν' αντέξετε όμως. Και να βοηθήσετε παρακαλώ όσοι έχετε τη δυνατότητα. Είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε στην προσπάθεια να επικοινωνήσουμε με ό, τι έχει απομείνει απ' την ανθρωπιά μας...

"Βασιλιάς σε μια κόλαση"

Οι ταινίες με θέμα τις φυλακές ή τα αναμορφωτήρια είναι τόσο ελκυστικές για το κοινό όπως και τα δικαστικά δράματα. Ενώ μέχρι κάποιο βαθμό είναι προβλέψιμες, δεν παύουν να κρατάνε ζωντανό το ενδιαφέρον του θεατή, ιδιαίτερα εστιάζοντας στη σχέση θύματος-θύτη.

Το "Βασιλιάς σε μια κόλαση" βασίζεται σε πραγματική ιστορία που συνέβη στη Νορβηγία το 1915. Η κόλαση του τίτλου ("Κing of devil's island" στην αγγλική μετάφραση), αναφέρεται σ' ένα νησί -φυλακή. Nεαρά αγόρια στην εφηβεία τους μεταφέρονται εκεί έπειτα από κάποια παραβατική πράξη κι αναγκάζονται να επιβιώσουν σε άθλιες συνθήκες ενώ συγχρόνως υποχρεώνονται να παράσχουν σκληρή εργασία ως ξυλοκόποι, εργάτες ή γενικά χειρώνακτες. Η ανταμοιβή τους είναι μια ελάχιστη μερίδα άθλιου φαγητού, σκληρές συνθήκες στους κοιτώνες και σεξουαλική κακοποίηση απ' τον επόπτη.

Στο νησί ζει επίσης κι ο επικεφαλής - κάτι σαν διευθυντής φυλακών- με τη νέα κι όμορφη γυναίκα του που δείχνει να πλήττει στη μοναξιά του αφιλόξενου τόπου.

Η σύγκρουση σηματοδοτείται με την έλευση του 17χρονου Έρλινγκ που όχι μόνο ψάχνει να βρει έναν τρόπο να δραπετεύσει, αλλά δεν διστάζει να έρθει σε άμεση αντιπαράθεση με τους φύλακες - βασανιστές τους, να διαμαρτυρηθεί για τα κρυφά κι ανομολόγητα και να οδηγήσει σε μαζικές κινητοποιήσεις που θα κατασταλούν τελικά από ενισχυμένες στρατιωτικές δυνάμεις.

Ο αγώνας για την ελευθερία είναι το συγκινητικό μήνυμα αυτής της πολύ ανθρώπινης αλλά και σκληρής ταινίας που όπως κι άλλες ανάλογης θεματικής ταινίες προσπαθούν να εισχωρήσουν στο παράλογο ενός κοινωνικού συστήματος που συνδέει τον σωφρονισμό με την χωρίς έλεος τιμωρία.

Αξιόλογες οι ερμηνείες κι εξαιρετική η φωτογραφία σ' αυτήν την ενδιαφέρουσα πρόταση απ' τον Νορβηγικό κινηματογράφο.

Πας μη Έλλην να εξαφανίζεται;

Προχθές το απόγευμα, ήμουνα στο τρένο και κάποια στιγμή άκουσα μια παιδική φωνή να λέει: πάμε πιο μπροστά γιατί πίσω μας είναι Πακιστανοί. Σοκαρισμένη γύρισα αμέσως το κεφάλι κι αντίκρισα ένα αγόρι ίσα με 10 χρονών συνοδευόμενο απ' τη μητέρα του.

Το αρχικό σοκ διαδέχτηκε έντονος προβληματισμός. Κοιτούσα το αγόρι και σκεφτόμουνα πως κάποιοι άνθρωποι αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν επί της ουσίας την ευθύνη του να μεγαλώνουν παιδιά.

Η μητέρα του ή όποια τελοσπάντων ήταν η γυναίκα που συνόδευε το αγόρι, όχι απλώς δεν το επέπληξε για το ρατσιστικό σχόλιο του, αλλά ούτε και για την ένταση της φωνής του. Ως γνωστόν, τα παιδιά δεν τηρούν τα προσχήματα πόσω μάλλον όταν δεν έχουν συναίσθηση των λεγομένων τους. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, κανείς δεν φρόντισε να το βάλει στη θέση του.

Θα μπορούσε να με ρωτήσει κάποιος γιατί δεν το' κανα εγώ που ενοχλήθηκα. Το βασικό μου επιχείρημα είναι ότι δεν ανατρέφω εγώ αυτό το παιδί. Δεν είμαι μέρος της ζωής του, μάνα, δασκάλα, θεία, οικογενειακή φίλη κόκ κι έτσι δεν μου πέφτει λόγος. Αν υποθέσουμε ότι θα μπορούσα να το είχα κάνει χάριν ανθρωπισμού προς τους υβριζόμενους Πακιστανούς, το πιο πιθανό είναι ότι η μητέρα του παιδιού ή ακόμη κι άλλοι επιβάτες με τα ίδια πιστεύω θα μου έστηναν τόσο μεγάλο καυγά που στο τέλος το μήνυμα που θα λάμβανε το παιδί θα ήταν λανθασμένο κι έτσι δεν θα είχε αποκομίσει τίποτα. Γιατί το ζητούμενο δεν είναι να νιώσει ο προσβεβλημένος ότι κάποιος σ' αυτήν την αφιλόξενη χώρα τον υποστηρίζει, ούτε να αισθανθώ εγώ καλύτερα που έχω το θάρρος της γνώμης μου, αλλά να καταλάβει ένα μικρό παιδί που τώρα διαμορφώνει την προσωπικότητα του ότι οι άνθρωποι δεν χωρίζονται σε ανώτερες και κατώτερες κατηγορίες.

Το μικρό αγόρι κάθισε σε μια θέση απέναντι μου δίπλα σ' ένα άλλο μικρό παιδί που επίσης ήταν με τη μαμά του. Έπιασαν κουβέντα για ποδοσφαιρικά (απ' τα λίγα που άκουσα προσπαθώντας συγχρόνως να συγκεντρωθώ στο βιβλίο μου) κατάλαβα ότι αθλούνταν και τα δυο παιδιά σε κάποιες ομάδες του Πειραιά. Μιλούσαν με ασυνήθιστα "μεγαλίστικο" ύφος και προσπαθώντας να πει το ένα στο άλλο πού είναι το γήπεδο που προπονείται , αναφέρανε ονόματα εκκλησιών. Πίσω απ' τον Άγιο...; όχι πίσω απ' την Αγία.... κτλ.

Αυτή η φαινομενικά αδιάφορη συνομιλία μου κέντρισε επίσης το ενδιαφέρον για έναν βασικό λόγο. Αν δυο μικρά παιδιά γνωρίζουν ονόματα εκκλησιών σε σημείο που να προσδιορίζουν περιοχές μ΄αυτόν τον τρόπο, μάλλον μεγαλώνουν σε θρησκευόμενο περιβάλλον. Η εκκλησία είναι μέρος της καθημερινότητας τους.

Αυτοί οι θρήσκοι λοιπόν γονείς που τα μεγαλώνουν τι ακριβώς διδάσκονται και κατά συνέπεια τους διδάσκουν απ' τη Χριστιανική αγάπη όταν δεν είναι ικανοί ν' αποδεχτούν τη διαφορετικότητα του συνανθρώπου τους και να καλλιεργήσουν το ίδιο και στα παιδιά τους;

Χθες το απόγευμα παρακολούθησα στη γελοία πια Ti -Voula ρεπορτάζ για τον νεαρό που οπλισμένος μ' ένα σπαθί επέδειξε παραβατική συμπεριφορά σκορπώντας τον πανικό στο σχολείο (του οποίου μάλιστα τυγχάνει και αντιπρόεδρος 15μελούς). Ο μόνος που υπερασπίστηκε το αγόρι προς έκπληξη των αχόρταγων δημοσιογράφων -παρουσιαστών ήταν ο διευθυντής του σχολείου. Βγήκε στο τηλέφωνο και μίλησε για ένα παιδί που προέρχεται από προβληματική οικογένεια και που μ' αυτόν τον τρόπο θέλησε να τραβήξει την προσοχή. Τόνισε ότι το παιδί χρειάζεται αγάπη και βοήθεια που δυστυχώς δεν έχει απ' το σπίτι του και παρακάλεσε τους δημοσιογράφους ν' ανακαλέσουν τις υπερβολές τους για το σπαθί σαμουράι που έφερε ο νεαρός ή για τους παραλληλισμούς τους με το μακελειό της Νορβηγίας.

Ο γιατρός της εκπομπής(ψυχίατρος;) προσπάθησε να τονίσει την αποκλίνουσα συμπεριφορά του παιδιού μιλώντας για θεραπείες, φάρμακα, εγκλεισμό κλπ (αν ήμασταν σε παλιότερες εποχές θα μίλαγε και για λοβοτομή ενδεχομένως)...

Καθείς εφ' ω ετάχθη μονολόγησα. Ο ψυχίατρος θ' αντιμετωπίσει το γεγονός με δραστικό ιατροφαρμακευτικό τρόπο. Ο δάσκαλος (φιλόλογος παρακαλώ) θα μιλήσει για την αγάπη που θα' πρεπε να είναι αυτονόητα το γιατρικό...

Κάποια στιγμή τηλεφώνησε και η μητέρα του κοριτσιού που είναι φύλακας στο σχολείο και που σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της τραυματίστηκε και τρόμαξε πολύ. Ενδιαφέρον είναι ότι δεν ήρθε σε τηλεφωνική αντιπαράθεση με τον γυμνασιάρχη που υποστήριζε ότι ο τραυματισμός ήταν επιπόλαιος. Σύμπτωση, επιλογή της ίδιας άραγε ή του καναλιού χάριν εντυπωσιασμού;

Ως γνωστόν, ο κόσμος είναι πιο επιρρεπής στο δράμα και τον πανικό παρά στους χαμηλούς τόνους ενός ανθρώπου που προσπαθεί να διαπαιδαγωγήσει και να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου σε μια ολόκληρη κοινωνία με όπλα του την αγάπη και τον πολιτισμό.

Δεν διάβασα τίποτα σήμερα για να δω πώς εξελίσσεται η ιστορία, ποιος έχει δίκιο και ποιος υπερβάλλει. Απ' τη στιγμή που οι τίτλοι των εφημερίδων και των ειδησεογραφικών sites κατονομάζουν εθνικότητα και δεν αναφέρουν απλώς για έναν 18χρονο μαθητή, είναι σαφές ότι η υπόθεση έχει ήδη κοινωνικά εκδικαστεί...

Κουράστηκα απ' τους ακαλλιέργητους ανθρώπους. Νομίζω ότι χρειαζόμαστε να διανύσουμε πολύ και δύσβατο δρόμο για να φτάσουμε ν' αποδεχόμαστε τη συνύπαρξη των παιδιών μας με αλλοδαπά - φτωχότερα συνήθως- παιδάκια και για να μην κατηγορούμε για όλα τα δεινά μας τους ξένους, τους οικονομικούς μετανάστες απ' τη μια και τους υπόλοιπους ευρωπαίους απ' την άλλη.

Είναι σημεία των καιρών άλλωστε, λόγω και των τελευταίων πολιτικών εξελίξεων να φταίνε όλοι οι άλλοι, αλλά ποτέ εμείς.

Tyrannosavros

Αν είσαι μεσήλικας, χήρος, χωρίς παιδιά, ζεις σε μια εργατική, φτωχική περιοχή της Αγγλίας, πίνεις απ’ το πρωί ως το βράδυ, φέρεσαι άσχημα στους πάντες και φτάνεις να σκοτώσεις απ’ τα νεύρα σου τον πιο αγαπημένο σου φίλο, τότε μάλλον είσαι ένας τελειωμένος άνθρωπος.

Ο Τζόζεφ που στην αρχή της ταινίας είναι όλα τα παραπάνω, κατορθώνει να τραβήξει το βλέμμα του θεατή πάνω του με συμπάθεια ή περιέργεια∙ πάντως όχι με αποστροφή για την αδικαιολόγητη βία που σκορπάει στο πέρασμα του.

Αυτό που δεν μπορεί να κάνει ο ίδιος για να βοηθήσει τον εαυτό του, το βρίσκει μέσω της Χάνα μιας γυναίκας που συνηθισμένη σε βίαιες συμπεριφορές, δεν του ανταποδίδει τα ίσα αλλά αντίθετα του φέρεται φιλικά και τρυφερά και φαίνεται να κερδίζει σιγά- σιγά μια θέση στο σύμπαν του.

Όταν δε, έρχεται αντιμέτωπος με την σκληρή αλήθεια που επιμελώς κρύβει η Χάνα για την προσωπική της ζωή, χωρίς να το καταλαβαίνει μετατρέπεται σταδιακά στον φύλακα άγγελο αυτής της τρομοκρατημένης γυναίκας. Η αποκάλυψη απ’ την συνειδητοποίηση των συναισθημάτων του τον κατακλύζει και τον ξυπνά από μια μεγάλη χρονική περίοδο που έζησε βυθισμένος στη θλίψη και την παραίτηση.

Η τελευταία του βιαιότητα πριν αποχαιρετήσει τον παλιό κακό εαυτό του είναι να εκδικηθεί για τον τραυματισμό (ψυχικό και σωματικό) ενός μικρού γειτονόπουλου που όπως ο ίδιος ομολογεί ήταν το μόνο πλάσμα που του χαμογέλαγε και του μιλούσε σ’ αυτήν τη σκοτεινή περίοδο της ζωής του.

Στο τέλος της ταινίας ο Τζόζεφ είναι ένας διαφορετικός άνθρωπος. Όχι ψεύτικα καλός όπως θα ήταν σε μια mainstream αμερικανική ταινία με αναμενόμενο happy end αλλά σε πιο ρεαλιστικό επίπεδο.

Η λιτή σκηνοθετική αφήγηση του Paddy Considine είναι ένα παράδειγμα του ότι αυτό που κάνουν κάτι μικρές ευρωπαϊκές παραγωγές δεν μπορεί να το ονειρευτεί ο αμερικανικός κινηματογράφος ούτε όταν βρίσκεται στα χάι του(sic) όσο κι αν αυτό ακούγεται σαν κλισέ. Είναι θέμα διαφορετικής κουλτούρας τελικά…

Χωρίς περιττές λεπτομέρειες, η ταινία μπαίνει εξαρχής στην ουσία αυτού που θέλει να πει. Δεν υπονοεί και δεν αφήνει περιθώρια για άλλου τύπου αναγνώσεις. Ο Considine δεν τρέφει ψευδαισθήσεις, δεν ωραιοποιεί, δεν προσπαθεί να περάσει υπογείως στον θεατή κανένα μήνυμα. Έχει ωστόσο την ανάγκη να δώσει μια πιο αισιόδοξη προοπτική – μέσα στο ανθρωπίνως εφικτό βέβαια- κι αυτό κάνει τελικά μέσα απ’ την δραματική κορύφωση των τελευταίων σκηνών.

Εξαιρετικό το πρωταγωνιστικό δίδυμο των Peter Mullan και Olivia Colman.

Μοναδικό μελανό σημείο της ταινίας ο τίτλος της που παραπέμπει σε άλλου τύπου κινηματογράφου και πιθανόν να μην λειτουργήσει ελκυστικά για τους θεατές.

ΑΛΠΕΙΣ

-Θα μείνει στην ιστορία του κινηματογράφου αυτή η ταινία;

-Ποια σου άρεσε περισσότερο, αυτή ή ο "Κυνόδοντας"¨;

-Εξαιρετική σκηνοθεσία.

-Αυτό το μονότονο παίξιμο κουράζει.

Μόλις διάβασες κάποιες απ' τις ατάκες που εκφράζουν προβληματισμό μετά το τέλος της αβαν πρεμιέρ των "Άλπεων" χθες το βράδυ.

Ο κινηματογράφος ασφυκτικά γεμάτος. Μετά βίας βρίσκουμε δυο θέσεις στο πλάι. Ωστόσο, μετά το διάλειμμα παρατηρώ κάποιες λίγες απώλειες. Δεν άντεξαν ως το τέλος, σκέφτομαι.

Στέκω αμήχανη γύρω από μια σωστή (sic), με κινηματογραφικούς όρους κριτική αποτίμηση της ταινίας. Δεν είμαι ειδικός του κινηματογράφου, έχω χάσει πολλά μεγάλα αριστουργήματα από καταβολής του, έχω δει και αρκετά blockbusters αλλά θεωρώ ότι ανήκω στο ψαγμένο κοινό. Δεν λέω όχι στο να δοκιμάσω να δω τα πάντα.

Θυμάμαι στον "Κυνόδοντα" είχα πάει με μεγάλες προσδοκίες κι έφυγα απογοητευμένη. Είχε στα χέρια του ένα δυνατό θέμα και το άφησε να ξεφουσκώσει. Εμένα κάπως με "ξενέρωσε". Ίσως επειδή και το θέμα του εγκλωβισμού και της πάσης φύσεως φυλάκισης δεν μου πάει καθόλου ιδιοσυγκρασιακά.

Όμως, οφείλω να αναγνωρίσω ότι ο Λάνθιμος γράφει την δική του προσωπική ιστορία στη μεγάλη οθόνη. Ανοίγω παρένθεση γιατί πρέπει ν' αναφέρω και τη θεατρική του σκηνοθεσία πέρυσι στον "Πλατόνοφ" του Τσέχωφ. Εδώ θα είμαι απόλυτη γιατί μπορώ να υποστηρίξω περισσότερο τη γνώμη μου έχοντας σχέση με το θέατρο. Το σανίδι τον πετάει έξω. Κλείνω παρένθεση κι εξακολουθώ για τα χθεσινά:

Οι "Άλπεις" είναι τρομακτικές και προκαλούν δέος, όπως ακριβώς και η συνονόματη τους οροσειρά. Έχουν ατμόσφαιρα νεκροτομείου. Ο φωτισμός είναι εκπληκτικός, οι λήψεις μεγαλειώδεις, οι λεπτομέρειες απολύτως προσεγμένες. Τα τονίζω αυτά γιατί αποκτούν μεγαλύτερη σημασία αν αντιληφθεί κανείς ότι το μπάτζετ του Λάνθιμου δεν είναι απεριόριστο. Το να μιλάνε δυο άνθρωποι κι η κάμερα να εστιάζει στο καλαμάκι με το οποίο ρουφάει τον καφέ του ο ένας, έχει μια τεχνική και καλλιτεχνική ιδιαιτερότητα. Το να εστιάζεις στα χέρια που ανταλλάσσουν χειραψία, επίσης. Ο Λάνθιμος χειρίζεται μ' επιδεξιότητα τα εξωλεκτικά σήματα επικοινωνίας.

Οι χαρακτήρες που υποδύονται οι ηθοποιοί του μιλάνε σαν αυτόματα. Ρομποτάκια που λένε τέρατα χωρίς καμιά συναισθηματική απόχρωση στη φωνή. Αυτό μπορεί είτε να σ' εκνευρίσει εντελώς είτε να σε καθηλώσει ή ακόμη και να το συνηθίσεις οπότε να σταματήσεις να το προσέχεις. Θα τολμήσω να πω μάλιστα ότι αν σωστά μαντεύω, ο Λάνθιμος ενδιαφέρεται ελάχιστα για τον προφορικό λόγο κι επικεντρώνεται στο βλέμμα ή στην κίνηση ή σε ό, τι άλλο.

Δεν θα εκπλαγώ αν στο μέλλον κάνει ταινία με ελάχιστο ή καθόλου λόγο.

Ο Λάνθιμος έχει ένα δικό του χιούμορ. Έξυπνο χιούμορ που δύσκολα εντοπίζεται σε μια επιπόλαιη ανάγνωση. Θα σου δώσω ένα παράδειγμα:

Βλέπουμε μια αίθουσα χορού για ερασιτέχνες χορευτές μέσης ηλικίας (έχουν τον χορό σαν χόμπυ, παρακολουθούν μαθήματα σε σχολή και πάνε να χορέψουν μια φορά την εβδομάδα ή τον μήνα σε κάποιον χώρο). Ένα ζευγάρι μας τραβάει την προσοχή. Αυτός μικροκαμωμένος γύρω στα 60, η ντάμα του πολύ ψηλότερη κι ο ορισμός της νταρντάνας. Ανεβαίνουν στην πίστα και στροβιλίζονται. Το κοινό γελάει. Γιατί γελάει; Τι του φαίνεται αστείο; κοροϊδεύει το αταίριαστο οπτικά ζευγάρι ή επειδή όταν προβάλλεται ωμή κι αφτιασίδωτη η πραγματικότητα, το γέλιο προκύπτει από αμηχανία;

Στο mainstream σινεμά, η παραπάνω σκηνή θα είχε ντυθεί με το γνωστό παραμύθι που αρέσει σε όλους μας. Οι πρωταγωνιστές θα ήταν παραπάνω από ευπαρουσίαστοι, απόλυτα ταιριαστοί και με διάχυτο τον ερωτισμό που θα συνυπήρχε αρμονικά με το παθιασμένο και πολλά υποσχόμενο ταγκό που χόρευαν.

Ο Λάνθιμος τολμά και πετάει το παραμύθι στα σκουπίδια. Με άλλα λόγια, μέσα από την ψευδαίσθηση που προκαλεί η τέχνη, τσαλακώνει την ίδια την ψευδαίσθηση. Μαγικό!

Όσον αφορά στο θέμα των "Άλπεων", δεν θα μιλήσω για την πρωτοτυπία του αλλά για την "παρέκκλιση"του απ' τη λογική. Ακόμα περισσότερο, γιατί αυτή η σεναριακή παρέκκλιση είναι αποδεκτή ως το απολύτως φυσιολογικό απ' αυτούς που ακούνε την πρόταση των μελών της ομάδας των Άλπεων.

Last but not least που λένε κι οι Αγγλοσάξωνες, ακόμα και να δεις την ταινία και να μην σου αρέσει καθόλου, δεν είναι δυνατόν να μην σου κινήσει το ενδιαφέρον η εκφραστικότητα της Αγγελικής Παπούλια. Χωρίς υπερβολές, το πιο κινηματογραφικό πρόσωπο της εγχώριας παραγωγής μας.

Περισσότερα επί της μεγάλης οθόνης...

Τα στερνά τιμούν τα πρώτα

[...] θα δυνηθήτε όμως, ομονοούντες, να παρέξητε και μίαν οιανδήποτε χτηστήν διοίκησιν εις τον λαό της Ελλάδος; Θ' αρκεσθήτε άρα γε εις την ικανοποίησιν του μεγάλου ομαδικού σκοπού σας; ή θα κατατριβήτε εις την διχόνοιαν των ατομικών ματαιοτήτων; Αυτήν την στιγμήν είσθε όλοι ηνωμένοι εις μίαν κυβέρνησιν. Παρά τούτο, ο κομματικός εκτραχηλισμός είναι πρωτοφανής. Παύσεις των αξίων υπαλλήλων. Διορισμός εις τας κενουμένας θέσεις των ανικάνων κομματικών πελατών σας. Διαφθορά του στρατεύματος δια της μεθόδου της προαγωγής των "ημετέρων". Διασπάθισις του δημοσίου χρήματος προς ικανοποίησιν και άγρευσιν ψηφοφόρων. Συστηματικός παραμερισμός εκ των δημοσίων πραγμάτων κάθε ηθικού προσώπου, όπερ- καθ' ο ηθικόν- αρνείται να δεχθή την κομματικήν υποτέλειαν.[...] Και φρίττω αναλογιζόμενος την εποχήν, ότε εν μόνον κόμμα θα κυβερνά, τα δε έτερα τρία θ' αντιπολιτεύωνται. Ποία η δημιουργική εργασία μιας κυβερνήσεως, όταν σκοπός της είναι πως να διαιωνίσει την πάση θυσία παραμονήν της εις την αρχήν, δια παντός είδους παροχών εις τους φίλους; Και ποίον πνεύμα θα επιστεγάση τα τυχόν αγαθά έργα της, ενώπιον των εμπαθών επιθέσεων των αντιπάλων της; [...]

Μ. Καραγάτση: "Τα στερνά του Μίχαλου". Εστία 1949.

Νομίζω τα λόγια είναι περιττά ως προς τι μας θυμίζει το παραπάνω απόσπασμα γραμμένο 62 χρόνια πριν κι αναφερόμενο στα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843.

Ο Καραγάτσης, στην τριλογία του ("Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου", "Αίμα χαμένο και κερδισμένο" και "Τα στερνά του Μίχαλου") σκιαγραφεί με αξιοζήλευτη συγγραφική δεξιοτεχνία το πορτρέτο του Μίχαλου Ρούση, ενός φωτισμένου κοτζάμπαση που απ' το 1821 ως το 1856 αναζητά την ταυτότητα του μέσα απ' την επανάσταση του έθνους, τον διχασμό που ακολούθησε και τα πρώτα χρόνια της ελεύθερης Ελλάδας.

Ο Καραγάτσης δεν "χαϊδεύει" τον ήρωα του. Απεναντίας, χρησιμοποιώντας όλα τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής (που σοκάρουν ως προς την αναλογία τους με τη σημερινή πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση) δημιουργεί μια ιστορία που υφαίνεται παράλληλα με τους αγώνες ενός λαού να βρει την ελευθερία του και να συγκροτήσει ένα οργανωμένο κράτος...

Ο Μίχαλος Ρούσης μαθαίνει μέσα απ' τα σφάλματά του. Κάποια λάθη του δίνει η ίδια η ζωή την ευκαιρία να τα ξεπληρώσει εγκαίρως. Για κάποια άλλα, τιμωρείται.

Ο Καραγάτσης δεν είναι διόλου μεταφυσικός. Πλάθει έναν ήρωα που "βρίσκει το φως του" μέσα από μιαν οδυνηρή προσωπική διαδρομή. Αλαζόνας και κυνηγός της ευδαιμονίας στη νιότη του, θα συναντήσει τη σοφία και την ορθή κρίση στη δύση της ζωής του έχοντας πάρει το μάθημα του. Σ' αυτήν τη ζωή κι όχι στην άλλη...

Kafka Zone στις Νύχτες Πρεμιέρας

Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται. Έτσι και οι φετεινές νύχτες πρεμιέρας που ολοκληρώνονται την Κυριακή 25/9, έδειξαν απ’ την αρχή το καλό τους πρόσωπο. Η εναρκτήρια ταινία «The artist» για την οποία θ’ αφιερώσω ένα ξεχωριστό ποστ σε κάποια άλλη χρονική στιγμή, ήταν με δυο λόγια καταπληκτική. Φόρος τιμής στην ιστορία του κινηματογράφου, συγκίνηση, υψηλή αισθητική συγκέντρωσε πλήθος χειροκροτημάτων και την γενική απορία γιατί να χάσει απ’ το αμφιλεγόμενο «Δέντρο της ζωής» τον Χρυσό Φοίνικα και μάλιστα στην έδρα της…

Μέσα στις τόσες ταινίες που έχουν προγραμματιστεί σ’ αυτές τις 12 μέρες του φεστιβάλ είναι αδύνατο για προφανείς λόγους να τις δει κανείς όλες. Επιπλέον, απέκλεισα ταινίες που σίγουρα θα βγουν στις αίθουσες τους επόμενους μήνες καθώς κι αυτές που παίχτηκαν σε κινηματογράφους μακρύτερα απ’ το κέντρο (Δαναός1 & 2) και για τους οποίους δεν υπήρχε ηλεκτρονικό σύστημα αγοράς εισιτηρίων. Αυτό με τα εισιτήρια νομίζω ότι πρέπει να το κοιτάξουν καλύτερα οι διοργανωτές γιατί το υπάρχον ωράριο στα σημεία προπώλησης δεν εξυπηρετεί καθόλου τους εργαζόμενους.

Στο δια ταύτα λοιπόν, επέλεξα να δω ένα μέρος απ’ το αφιέρωμα στον Κάφκα, το λεγόμενο Kafka Zone το οποίο δημιουργήθηκε με αφορμή την έκθεση «Investigations of a Dog» που οργανώνεται απ’ το ίδρυμα ΔΕΣΤΕ

Πρώτη ταινία ήταν η «Δίκη» σκηνοθετημένη από έναν κινηματογραφικό θρύλο, τον Όρσον Ουέλς το 1962.

Όσοι έχουν διαβάσει το ομώνυμο μυθιστόρημα του Κάφκα που στηλιτεύει κάθε μορφή εξουσίας (πάντα επίκαιρο) ή όσοι έχουν υπόψιν τους κάτι από ατμόσφαιρα Κάφκα θα συμφωνήσουν ότι η εξπρεσιονιστική τεχνική σκηνοθεσίας του Ουέλς, τα ασπρόμαυρα εντυπωσιακά πλάνα, η υποβλητική μουσική και η ανεπανάληπτη ερμηνεία του Πέρκινς στοιχειοθετούν μια ταινία σταθμό στην ιστορία του κινηματογράφου. Άξιο αναφοράς το ότι ο ίδιος ο Ουέλς θεωρούσε αυτήν κι όχι τον «πολίτη Κέιν» την καλύτερη ταινία του.

Δεν ήξερα ότι το έργο του Κάφκα έχει εμπνεύσει αρκετούς δημιουργούς ταινιών animation. Όσοι είστε φίλοι ή/και αναγνώστες, θα έχετε προσέξει ότι το παρόν blog είναι φιλικό προς τα κινούμενα σχέδια και τα comics.

Στη χτεσινή προβολή (ημέρα αφιερώματος στον Κάφκα στον κιν/φο Άστορ), την τιμητική τους είχαν 6 ταινιάκια κινουμένων σχεδίων Καφκικής έμπνευσης.

Προβλήθηκε αρχικά η τριλογία: «Rider on the Bucket», «The Chamber Stork» και «The Country Doctor» (τιμήθηκε με Αργυρή άρκτο για ταινία μικρού μήκους στο φεστιβάλ Βερολίνου του 1996) της Φινλανδής Καταρίνα Λίκβιστ.

Το εντυπωσιακό με τη Λίκβιστ είναι ότι χρησιμοποιεί στις ταινίες τις μαριονέτες που κατασκευάζει η ίδια και που τις εντάσσει εντυπωσιακά μέσα στο περιβάλλον των ταινιών της. Στο «The Country Doctor» μάλιστα μεταφέρει τη δράση στο κατεστραμμένο απ’ τον πόλεμο Σαράγιεβο δίνοντας –πέρα απ’ το στοιχείο του animation- και μια άλλη διάσταση στην ιστορία του Κάφκα.

Το «The Country doctor» φαίνεται ότι είχε την τιμητική του χθες αφού το είδαμε και δια χειρός Κότζι Γιαμαμούρα με τίτλο «Inaka Isha» Ο ιάπωνας σκηνοθέτης παίρνει αφορμή απ’ την ιστορία του Κάφκα και δημιουργεί ένα εκπληκτικής αισθητικής φιλμάκι που μέσα στα 20 περίπου λεπτά που διήρκεσε κατάφερε να συγκινήσει και να εντυπωσιάσει για το σκίτσο του.

Στη συνέχεια τη σκυτάλη παίρνουν Αμερική και Καναδάς με τον αμερικανό Τομ Γκίμπονς να δημιουργεί μια μεταμοντέρνα, φουτουριστική πόλη στο «Hunger Artist κερδίζοντας το βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ του Σλάμντανς και συγκινώντας με την all time classic ιστορία του πάλαι ποτέ διάσημου καλλιτέχνη που τώρα σαπίζει αργά στο κλουβί του.

Η πασίγνωστη «Μεταμόρφωση» του κυρίου Σάμσα σε ζωύφιο της Καρολάιν Λιφ, ήταν επίσης πολύ ενδιαφέρουσα για το σκίτσο και τον τρόπο που αυτό εξελισσόταν μέσα στο λευκό περιβάλλον του και τέλος το «The Man Who Waited» καναδικής παραγωγής ήταν η πιο πρόσφατη ταινία που προβλήθηκε (παραγωγής 2006) αποδεικνύοντας ότι ο Κάφκα εξακολουθεί να εμπνέει τους δημιουργούς κινουμένων σχεδίων και να τους ιντριγκάρει να μεταφέρουν την υποβλητική ατμόσφαιρα των παραβολών του στη μεγάλη οθόνη.

Περισσότερα εδώ

"Έξι δισεκατομμύρια τρόποι ζωής"

Το "Έξι δισεκατομμύρια τρόποι ζωής" εμφανίστηκε στη ζωή μας με τη μορφή ενός πρωτότυπου γαμήλιου δώρου. Εν αρχή, εγένετο αμηχανία. Η αλήθεια είναι ότι σε ξενίζει ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας ως δώρο γάμου. Στη συνέχεια, την στιγμιαία αμηχανία διαδέχτηκαν τα χαμόγελα. Εξάλλου, ένα απρόβλεπτο δώρο είναι πάντα καλοδεχούμενο κι επιπροσθέτως, εμένα προσωπικά μ' αρέσουν αυτού του είδους οι εκπλήξεις.

Εκ των υστέρων, σκέφτηκα ότι το είδος στο οποίο ανήκει (σ.σ επιστημονική φαντασία) έχει μάλλον έναν ιδιότυπο συμβολισμό για γάμους. Ας πούμε ότι ο προσφέρων το δώρο σκέφτηκε ότι είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας το να εύχεσαι να μακροημερεύσει ένας γάμος στην εποχή μας ή η all time classic γαμήλια ευχή "να ζήσετε", για δείτε τι ωραία καλύπτεται από τον τίτλο που με τον τρόπο του μας το εύχεται σε δισεκατομμύρια!!!

Τελοσπάντων, ας έρθω στο θέμα μας που είναι να μιλήσω για το βιβλίο που προ μίας εβδομάδας διάβασα κι ομολογώ ότι με συνεπήρε ευχάριστα.

Δεν έχω εντρυφήσει στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας. Επιπλέον, δεν έχω διαβάσει κάτι άλλο του Παναγιώτη Κούστα κι έτσι δεν έχω άποψη για το στυλ του. Κατάλαβα όμως διαβάζοντας το συγκεκριμένο βιβλίο, ότι ο συγγραφέας είναι έξυπνος, με χιούμορ και διορατικότητα την οποία προφανώς οφείλει και στην σε βάθος μελέτη της πραγματικότητας που μας περιβάλλει.

Το βιβλίο, σε καθεμιά από τις 12 αυτοτελείς ιστορίες του, πραγματεύεται μια σειρά από θέματα της καθημερινότητας του τέλους του 21ου αιώνα. Κοινός άξονας σε όλες ο άνθρωπος, οι επιθυμίες του, η σχέση του με την καθημερινότητα όπως αυτή θα έχει διαμορφωθεί, τα παιχνίδια εξουσίας, η πολιτική, τα εργασιακά θέματα, τα περιβαλλοντικά, οι πολιτικές δολοφονίες κόκ

Το ενδιαφέρον είναι ότι ενώ δεν θα προλάβουμε να δούμε τον πλανήτη Γη και τους πέριξ αυτού σε περίπου 80 χρόνια από σήμερα, ο κόσμος που περιγράφεται στο βιβλίο (με εξαίρεση το κεφάλαιο Common Sensors) δεν φαντάζει και τόσο εξωπραγματικός. Αν αναλογιστούμε όλοι πώς ακουγόταν στ' αυτιά μας όταν είμασταν παιδιά η έλευση του 2000, για το 2100 είμαστε μάλλον καλύτερα φαντασιακά εξοπλισμένοι!

Παναγιώτη, ο επίλογος σου εν είδει παράβασης ή τούμπαλιν, μ' έκανε να σε συμπαθήσω ακόμη περισσότερο. Οι θεατρικές μου καταβολές βλέπεις ;)

Brivido felino

Ένα ιταλικό παλιό τραγούδι με τη φωνή της Μίνα ήταν αυτό που μ' έκανε ν' αντικρύσω τον κόσμο πιο αισιόδοξα σήμερα το πρωί, επειδή υπάρχεις εσύ. Τραγουδάω ακόμη τη μελωδία του στο μυαλό μου κι είναι σαν να κυκλοφορώ μ' ένα μεγάλο μυστικό σαν αυτά που έχεις τον πρώτο καιρό που ερωτεύεσαι. Ξέρω, ακούγεται τρελό αλλά τις βρίσκω πια πολύ βαρετές αυτές τις λογικές που στοιχειώνουν τη ζωή μας με κανόνες, πρέπει και δεν. Εγώ, έστω και μετά από τόσα χρόνια, ξανάνιωσα το ίδιο δυνατά όπως στην αρχή και χαμογέλασα με ικανοποίηση στη σκέψη ότι είσαι στο ίδιο σπίτι, κοιμάσαι στο ίδιο κρεβάτι και με δυο δρασκελιές μπορώ να έρθω να σου δώσω ένα φιλί και να σου πω ότι ευτυχώς που υπάρχεις, γιατί με δυο η ζωή είναι πιο ωραία και τα όνειρα μπορούν να εξακολουθήσουν- κόντρα στο ρεύμα της εποχής-να περιμένουν ότι θα πραγματοποιηθούν.

Σύρος, καλοκαίρι 2011-μέρος 5ο - Εικαστικά και άλλα

Σε όσα ακόμα ωραία πράγματα με συνάντησαν, στις φετεινές διακοπές, θέλω να προσθέσω:

Την έκθεση ζωγραφικής της φίλης Μαρίας Ξαγοράρη με τίτλο "Εντός των τειχών" που παρουσιάστηκε από τις 16 έως τις 26/8 στην αίθουσα τέχνης "Ερμούπολη"

Την έκθεση του Γιώργου Τερζή με θέμα το Μπενίν της Δυτικής Αφρικής και τίτλο "Μπενίν - Άνθρωποι και παραδόσεις", στον πολιτιστικό χώρο της Έπαυλης Τσιροπινά στην Ποσειδωνία

Μια βραδυά στους κήπους της έπαυλης Τσιροπινά (πρώην Δημαρχείο Ποσειδωνίας και νυν πολιτιστικό χώρο) με μουσική του 15ου και 16ου αιώνα.

Την απόλυτη ησυχία με τον αισθησιακό ήχο της θάλασσας λίγο πριν με πάρει ο ύπνος

Την ρετρό αίσθηση που μου προκαλούσε η Ποσειδωνία. Σαν να ήμουν ξανά παιδί...

Σύρος, καλοκαίρι 2001, μέρος 2ο - Κλασική Μουσική

Αν υποθέσουμε ότι ο κόσμος εξημερώνεται μέσα απ' την τέχνη και συνεπώς οι φέροντες κάποια εξουσία μπορούν με τις επιλογές τους να διαμορφώσουν το καλό γούστο και να συμβάλουν στη γενικότερη παιδεία του λαού, τότε είναι ιδιαίτερης σημασίας ο 7ος χρόνος του "διεθνούς φεστιβάλ κλασικής μουσικής Κυκλάδων" που και το φετεινό καλοκαίρι διεξήχθη μ' επιτυχία στη Σύρο.

Τα σκήπτρα στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στη χώρα μας γενικά τα κρατάει η Αθήνα με αποτέλεσμα η επαρχία να περιορίζεται στις λεγόμενες αρπαχτές(sic) θιάσων αμφιβόλου συνήθως ποιότητας. Η Σύρος ευτυχώς έχει σπάσει αυτήν την παράδοση και κάθε χρόνο παρουσιάζει ένα χορταστικό καλοκαιρινό φεστιβάλ με ιδιαίτερο καλλιτεχνικό ενδιαφέρον για όλα τα γούστα.

Το φεστιβάλ κλασικής μουσικής σίγουρα δεν είναι συνηθισμένο για ένα νησί και μάλιστα στο πικ των καλοκαιρινών διακοπών, αλλά η συνεχώς αυξανόμενη προσέλευση του κόσμου και η αγάπη για το είδος, σε συνδυασμό με το ευτύχημα ενός θεάτρου σαν τον "Απόλλωνα¨της Ερμούπολης, έχουν ανεβάσει τον πήχυ κι έτσι οι παραστάσεις είναι υψηλού επιπέδου.

Είχαμε την τύχη να παρακολουθήσουμε τις 3 από τις 6 συνολικά παραστάσεις που δόθηκαν απ' τις 19 ως και τις 27 Αυγούστου. Ακούσαμε έργα των Mozart, Beethoven, Haydn, Mendelssohn, Malher, Schuman. Έργα που έχουν γραφεί για μεγάλες ορχήστρες και που εδώ προσαρμόστηκαν σε μικρότερες συνθέσεις, σε κουαρτέτα, κουιντέτα ή σεξτέτα. Απολαύσαμε μεγάλους σολίστες και μουσικούς απ' όλες τις χώρες του κόσμου και μας ικανοποιούσε να βλέπουμε ένα θέατρο να γεμίζει από ανθρώπους που ανταποκρίνονται θετικά στην ποιότητα που τους παρέχεται.

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς πολλές γνώσεις γύρω απ' την κλασική μουσική για να μπορέσει να παρακολουθήσει μια παράσταση. Αρκεί να είναι δεκτικός στο είδος. Κρίνοντας απ' τον εαυτό μου που δεν έχω εντρυφήσει ιδιαίτερα σ' αυτή τη μουσική, αλλά μ' ευχαριστεί να την ακούει, νομίζω πως με τέτοιου είδους πρωτοβουλίες σαν αυτήν του Δήμου Σύρου ν' αγκαλιάσει μια τέτοια μουσική διοργάνωση, δίνονται ερεθίσματα.

Επιστρέφοντας στην πόλη, χάρηκα όταν έπεσε το μάτι μου σ' αυτήν την είδηση για το λυρικό λεωφορείο κι αν αρχικά την αντιμετώπισα ως σουρεαλιστική εικόνα (στην Αθήνα των απεργιών, των σκουπιδιών και των σπασμένων πεζοδρομίων -από αγανάκτηση ή μαγκιά-, άριες θα ξεχύνονται από ένα λεωφορείο), μετά είπα γιατί όχι; Αν η τέχνη αποφασίσει να πλησιάσει το μεγάλο κοινό και να διασώσει έστω και λίγους απ' αυτό, τότε ίσως και να υπάρχει ακόμη ελπίδα...

Σύρος, καλοκαίρι 2011, μέρος 4ο- Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης

Ένα πράγμα που με συγκινεί στη Σύρο είναι ν' ατενίζω από απόσταση τους δυο λόφους της, τον καθολικό- την Άνω Σύρο δηλαδή - και τον ορθόδοξο , την Ερμούπουλη. Η Άνω Σύρος προϋπήρχε. Αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, οι κάτοικοι της είναι οι κανονικοί ντόπιοι του νησιού. Τα σπίτια τους κρέμονταν απ' τον βράχο όταν η κάτω πόλη δεν είχε καν όνομα κι αριθμούσε ελάχιστες ψυχές και δυο- τρία χαμόσπιτα.

Το θαύμα ξεκίνησε με την προσφυγιά της ελληνικής επανάστασης και την καταστροφή της Χίου. Χιώτες, Κασιώτες, Υδραίοι κά εγκαταστάθηκαν στο νησί και συνετέλεσαν σ' αυτό το θαύμα που αργότερα ονομάστηκε Ερμούπολη.

Η Ερμούπολη αποτελεί ξεχωριστό και μοναδικό φαινόμενο πόλης στην ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Πυκνοκατοικήθηκε γρήγορα.

Αξίζει ν' αναφερθεί ότι μέχρι το 1821 ο πληθυσμός του νησιού αριθμούσε τους 4.000 κατοίκους κι εντοπιζόταν κυρίως στην Άνω Σύρο, ενώ το 1828, η Ερμούπολη μόνο έχει 14.000 κατοίκους και αναπτύσσεται στο μεγαλύτερο βιομηχανικό κι εμπορικό κέντρο της ελεύθερης Ελλάδας, φτάνοντας το 1850 τους 20.000 κατοίκους και το 1889 - την εποχή της μεγάλης ακμής της-τους 22.000. Παράλληλα με την οικονομική άνθηση που έφερε η εμπορική δραστηριότητα, οι Ερμουπολίτες, φρόντισαν να δώσουν στην πόλη τους μια πνευματική ακτινοβολία πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής. Το ιστορικό 1ο Γυμνάσιο με γυμνασιάρχη τον Νεόφυτο Βάμβα οικοδομήθηκε χάρη στις εισφορές των πλουσιότερων αστών και εγκαινιάστηκε το 1833 ενώ το θέατρο Απόλλων λειτούργησε το 1864 φιλοξενώντας δεκάδες παραστάσεις ελληνικών και ξένων θιάσων κάθε χρόνο, όταν στην Αθήνα ακόμα δεν υπήρχε ανάλογο θέατρο...

Όλο αυτό το αστικό θαύμα της Ερμούπολης, γίνεται αντιληπτό στον σημερινό επισκέπτη μέσα απ' την αρχιτεκτονική της πόλης ή κι απ' ό, τι έχει απομείνει απ' την βιομηχανική κι εμπορική δραστηριότητα του παρελθόντος.

Το ιδανικότερο σημείο προβολής αυτής της δραστηριότητας είναι το Βιομηχανικό Μουσείο που εγκαινιάστηκε το 2000 και στεγάζεται σ' ένα παλιό εργοστάσιο χρωματουργίας (χρωματουργείο Κατσιμαντή ) του 1888. Το κτίσμα διακρίνεται για τον χαρακτηριστικό "πύργο ψύξης" του ανασκευασμένο στην πρώτη του μορφή.

Το εσωτερικό του μουσείου κρύβει έναν πραγματικό θησαυρό.

Μηχανές κι εργαλεία κλωστϋφαντουργίας, εξοπλισμός βυρσοδεψείων, δείγματα ναυπηγικής, προϊόντα υαλουργίας αλλά και συσκευασίες τροφίμων που παρασκευάζονταν στο νησί, λουκουμιών, μια βιτρίνα μαγαζιού που πούλαγε κορδέλες, υφάσματα, είδη ραπτικής, αλλά και δείγματα τυπογραφίας, εφημερίδες της εποχής, πολεοδομικούς χάρτες, αρχιτεκτονικά σχέδια καθώς και ζωγραφικούς πίνακες από Συριανούς καλλιτέχνες του 19ου αιώνα.

Η συλλογή αριθμεί συνολικά τα 300 αντικείμενα και συνεχίζει να εμπλουτίζεται

Το Βιομηχανικό Μουσείο αποτελείται κι από 3 ακόμη κτίρια εξαιρετικής σημασίας, όπως το Βυρσοδεψείο Κορνηλάκη, το υφαντουργείο Βελισαρόπουλου που στεγάζει το εργαστήριο αποκατάστασης και συντήρησης παλαιών μηχανημάτων κι εργαλείων και το Σκαγιοποιείο Αναιρούση που λειτουργούσε απ' το 1889 και είναι πιθανώς και το μοναδικό σωζόμενο στην Ευρώπη με το σύνολο του εξοπλισμού του.

Σύρος, καλοκαίρι 2011- μέρος 3ο - Ανακύκλωση

Oι φετεινές διακοπές ήταν όλο εκπλήξεις! Η παραμονή μας στην αγαπημένη Σύρο ήταν χαλαρωτική, ξεκούραστη και γεμάτη φίλους και γνωστούς. Ήταν στιγμές που ένιωθες σαν να είχε γίνει κανονική απόβαση από γνώριμα πρόσωπα στο νησί. Περπατούσαμε αμέριμνοι στην Ερμούπολη και βλέπαμε μπροστά μας μια οικεία φυσιογνωμία. Ρεμβάζαμε στην παραλία και δίπλα μας ακριβώς - όλως τυχαίως- ερχόταν να καθίσει κάποιος άλλος.

Περάσαμε τις μέρες μας χωρίς ιδιαίτερο άγχος για να εξερευνήσουμε άγνωστες περιοχές. Τόσα χρόνια τώρα τον ξέρουμε τον τόπο, έχουμε τα στέκια μας, είμαστε πάντα ανοιχτοί και σ' άλλα και το απολαμβάνουμε.

Όσο καλά όμως και να γνωρίζεις ένα μέρος, πάντα υπάρχει κάτι που έχεις ακόμη να μάθεις γι' αυτό.

Φέτος το καλοκαίρι, εκπλαγήκαμε ευχάριστα διαπιστώνοντας ότι η Σύρος κάνει σοβαρή ανακύκλωση και μάλιστα κατά τα διεθνή πρότυπα. Μέχρι τώρα είχα δει συστηματική και σωστή ανακύκλωση μόνο στα ταξείδια μας στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα, η λέξη είναι γνωστή, αλλά η εφαρμογή σχετικά άγνωστη και αδιάφορη για την πλειονότητα των κατοίκων. Έχω δει να πετιούνται σάπια λαχανικά και κρέατα σε μπλε κάδο που βρίσκεται μπροστά από γνωστή αλυσίδα σούπερ μάρκετ στην Καλλιθέα και υποπτεύομαι ότι γίνεται κι αλλού. Έχω μεταφέρει επανειλημμένως με το αυτοκίνητο τα ανακυκλώσιμα σκουπίδια του σπιτιού για να βρω κάδο να τα πετάξω και με το ρίσκο μάλιστα να καταλήξουν στην ίδια χωματερή με τα συμβατικά απορρίμματα.

Στην Αθήνα μέχρι πρότινος, η ύπαρξη μπλε κάδου δεν ήταν αυτονόητη για όλες τις γειτονιές- πάω στοίχημα ότι ακόμα απουσιάζουν από κάποιες. Στη γειτονιά μας επί παραδείγματι, μόλις πέρυσι, λίγες εβδομάδες πριν τις δημοτικές εκλογές, αποκτήσαμε μπλε κάδο και διανεμήθηκαν και οι ανάλογες σακκούλες σε κάθε διαμέρισμα. Ήταν βέβαια μια κίνηση απελπισίας του απερχόμενου δημάρχου κι ευτυχώς για μας δεν τον βοήθησε να διατηρήσει το αξίωμα του!

Στη Σύρο, είδαμε κάδους για κάθε συσκευασία που μπορεί ν' ανακυκλωθεί, σε κάθε περιοχή, ώστε να διευκολύνονται τόσο οι μόνιμοι κάτοικοι, όσο κι οι παραθεριστές.

Οι κάδοι αυτοί είναι μπλε για την ανακύκλωση του γυαλιού, κίτρινοι για το χαρτί και γκρι για τις υπόλοιπες συσκευασίες. Πλάι τους, κάθε φορά είναι και οι κοινοί κάδοι για τα υπόλοιπα μη ανακυκλώσιμα. Έτσι, δεν σου παίρνει πάνω από δυο λεπτά να τοποθετήσεις την κάθε συσκευασία εκεί που πρέπει.

Τα αυτοκίνητα που συλλέγουν τα σκουπίδια κάνουν τακτικά δρομολόγια και είναι ειδικής χρήσης- δηλαδή συλλέγουν μόνο την ανακύκλωση-.

Αντιγράφω απ' το ενημερωτικό φυλλάδιο που διανέμεται δωρεάν: η γραμματεία του Φορέα Διαχείρισης είναι πάντα πρόθυμη να σας ενημερώσει για όλα τα θέματα που αφορούν την Ανακύκλωση στο νησί μας, όπως τα σημεία που βρίσκονται οι κάδοι, τα υλικά που μπορούν να δεχτούν, την ημέρα και ώρα αποκομιδής τους. Μπορείτε επίσης να ενημερώσετε αν διαπιστώσετε κάποιο πρόβλημα (π.χ. να αναφέρετε ότι κάποιος κάδος έχει γεμίσει) ή να κάνετε τις δικές σας προτάσεις που θα καταγραφούν και θα απαντηθούν.

Το ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι ότι δίπλα σε όλους αυτούς τους κάδους (σκεπαστούς παρακαλώ για λόγους οσμής αλλά κι αισθητικής) συνυπάρχει κι ένας κόκκινος για ανακύκλωση μαγειρικού λαδιού!

Αν δεν είναι αυτό προχωρημένο, και μάλιστα όχι στην πρωτεύουσα, αλλά σ' ένα κυκλαδονήσι, τότε τι είναι;

Στη φωτογραφία που ακολουθεί, απαθανάτισα τον κόκκινο κάδο για του λόγου το αληθές και αξίζει να επισημάνω ότι είναι απ' τα Χρούσσα, ένα όμορφο χωριό, απομακρυσμένο απ' την πόλη, όχι παραθαλάσσιο και καθόλου τουριστικό πράγμα που εξαλείφει και τις όποιες ενστάσεις για προβολή.

Εύχομαι ν' ακολουθήσουν κι άλλοι δήμοι γιατί πολιτισμός δεν είναι μόνο να πηγαίνεις θέατρο ή να επισκέπτεσαι μουσεία, αλλά να φροντίζεις ενσυνείδητα για την καθαριότητα της γειτονιάς, της πόλης σου, της χώρας σου και του πλανήτη που με τόση ανοχή σε φιλοξενεί.

Σύρος, καλοκαίρι 2011 - μέρος 1ο - Το βιβλιοπωλείο

Στην πόλη που τόσο έχω αγαπήσει τα τελευταία 11 χρόνια και που επιθυμώ να ζήσω κάποτε μόνιμα, υπάρχει ένα αγαπημένο μέρος.

Δεν είναι απ' αυτά που θα βρει κανείς σε τουριστικούς οδηγούς, δεν σχετίζεται με φαγητό, ποτό ή διασκέδαση. Είναι απ' αυτά τα μέρη που προσέχεις όταν έχεις πια αρχίσει να νιώθεις οικεία με το περιβάλλον, όταν πετάς από πάνω σου το ταμπελάκι του τουρίστα και βλέπεις την πόλη με άλλο μάτι.

Μιλάω τόση ώρα για ένα βιβλιοπωλείο παλιού καιρού. Δεν πουλάει χαρτικά, παρά μόνο βιβλία. Αυτοί που αγαπούν τα βιβλία θα το αναγνωρίσουν αμέσως. Είναι "old fashionned" βιβλιοπωλείο για τους λάτρεις του είδους, χωρίς περαιτέρω φτιασιδώματα.

Η βιτρίνα του χορταστική, με μεγάλο της μέρος να καλύπτεται από τίτλους σχετικούς με το νησί. Εκεί κείται η "Μεγάλη Χίμαιρα", εκεί ¨Η εποχή των χρυσανθέμων" ή "Η ψυχολογία Συριανού συζύγου" κόκ.

Το σημείο αναφοράς μου όμως για το συγκεκριμένο βιβλιοπωλείο, είναι οι ιδιοκτήτες του. Πρόκειται για ένα γλυκύτατο ζευγάρι πολύ περασμένης ηλικίας πια που μέχρι και πριν από δυο μήνες ανελλιπώς άνοιγε κι έκλεινε το μαγαζί παρέα, εργαζόντουσαν μαζί δημιουργικά κι αισθανόντουσαν περήφανοι για το μαγαζί τους.

Το στολίδι τους είναι σίγουρα ο πρώτος όροφος του μαγαζιού. Γεμάτος βιβλιοθήκες απ' άκρη σ' άκρη, εκλεκτές εκδόσεις, σπάνια βιβλία, ιστορικά ντοκουμέντα, βραβεία και παράσημα κι ένας μεγάλος χώρος για εκδηλώσεις και φιλολογικές βραδυές. Με το που ανεβαίνεις την ξύλινη σκάλα, η μυρωδιά του χαρτιού - μυρωδιά αγαπημένη για τους βιβλιόφιλους- είναι διάχυτη. Γι' αυτόν τον χώρο ήταν τόση η περηφάνεια τους που αν σ' έβλεπαν σοβαρό αναγνώστη, σε ξεναγούσαν ευχαρίστως εκεί.

Δεν υπήρχε περίπτωση στις επισκέψεις μας μέχρι και πέρυσι να τους ζήταγες έναν τίτλο και να μην σου έλεγαν με κλειστά τα μάτια πού ήταν τοποθετημένος. Το βιβλιοπωλείο τους ήταν το δεύτερο σπίτι τους. Δεν τους γνώρισα ποτέ προσωπικά, αλλά είμαι νομίζω καλός δέκτης αυτού που εξέπεμπαν κι όσες φορές μπήκα στον επαγγελματικό τους χώρο διαπίστωσα την αγάπη και την αφοσίωση τους γι' αυτό που έκαναν. Μέγα ευτύχημα να σ' αρέσει η δουλειά που κάνεις κι εδώ, κάθε φορά που αγόραζες κάτι, ήξερες ότι το είχαν αγγίξει και τοποθετήσει στο ράφι στοργικά κι όχι διεκπεραιωτικά.

Φέτος, ήταν η πρώτη φορά που περνώντας από κει βρήκα το μαγαζί κλειστό. Θορυβήθηκα προς στιγμήν, ρώτησα τους γείτονες κι ευτυχώς έμαθα ότι είναι μεν καλά στην υγεία τους, αλλά αποφάσισαν από κοινού πως ήρθε πια η ώρα ν' αποσυρθούν.

Το μαγαζί το δουλεύουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους, ωστόσο επειδή η διαδοχή υπήρξε πρόσφατη, αν ζητήσεις κάτι απ' τον επάνω κυρίως όροφο, ο νεαρός εγγονός θα πάρει τηλέφωνο τον παππού του να τον κατατοπίσει για την ακριβή θέση. Συνέβη μπροστά μας!

Κατά πάσα πιθανότητα δεν θα ξαναδώ ποτέ τον κύριο Στάθη και την κυρία Πόπη στις γνώριμες θέσεις τους, μοιράζομαι ωστόσο μια εικόνα τους που είχα την τύχη να παρακολουθήσω κανά δυο χρόνια πριν και την αφήνω σαν ρομαντική πινελιά στη σκληρή και κυνική εποχή μας.

Στην παραλία της αρχοντικής Ερμούπολης, εκείνος κι εκείνη πάντα κομψοί κι αρχοντικοί, περπατούν χεράκι- χεράκι καθώς πηγαίνουν ν' ανοίξουν το μαγαζί τους για το απόγευμα.

Κι όμως είμαι ακόμη εδώ...

και μέχρι να δω το πλοίο να ξεμακραίνει, δεν θα κάνω άλλα καλοκαιρινά όνειρα από φόβο μήπως και δεν υλοποιηθούν...

Και καθώς το κλεινόν άστυ ερημώνει και πυρώνεται απ' τους καύσωνες ενός ακόμα καλοκαιριού, εξαντλώ σιγά- σιγά τα αποθέματα μου σε βιβλία που κανονικά θα είχαν διαβαστεί ένα μήνα νωρίτερα, (απ' την άλλη, ευκαιρία ν' αγοράσω άλλα, άσε που έχω ακόμη στοκ), ξυπνάω κάποιες νύχτες έντρομη απ' τους ήχους που η ησυχία της νύχτας κάνει εντονότερους (μπας και μπήκε κανένας ανεπιθύμητος στο σπίτι;), μετράω τα καλοκαιρινά μπάνια όπως τότε που ήμουν παιδί (δυστυχώς 3 μόνο προς το παρόν!), κοιτάω το ρολόι μου στο γραφείο μιας κι η ώρα δεν περνάει πια, γυρνάω σπίτι, δυσανασχετώ στην ιδέα του μαγειρέματος (ποιος τρώει με τέτοια ζέστη), ανοίγω τον κλιματισμό και ξαπλώνω μαζί με το βιβλίο μου. Απολαμβάνω το τραγούδι των τζιτζικιών- τα λατρεύω τα τζιτζίκια-τον ήχο τους, όχι το modus vivendi τους- είναι που μαζί με το καρπούζι και το αντηλιακό καρύδας μυρίζουν πιο πολύ καλοκαίρι απ' όλα.

Πενθώ την καμμένη οθόνη του υπολογιστή μου, δυσανασχετώ στην ιδέα του να εισβάλλει κάποιος ανεπιθύμητος στον ιδιωτικό χώρο κάποιου άλλου (φαινόμενο των καιρών κι αυτό), μ' ενοχλεί η παρακμή αυτής της πόλης και των κατοίκων της, χαίρομαι που δεν έχω ακούσει ακόμα από κανέναν τη φράση "καλό χειμώνα".

Είναι που κανείς δεν θέλει να γυρίσει πίσω στη μικρή φυλακή του απ' ό, τι φαίνεται...

Fare niente...

Όταν ήμουν γύρω στα 20 (μου αρέσει να τα αποκαλώ τα χρυσά χρόνια των 20),ξάπλωνα τα μεσημέρια πάνω στην πετσέτα της παραλίας, τα πόδια βούλιαζαν στην καυτή άμμο, η παλάμη μου ανάδευε κι αυτή την άμμο (μ' άρεσε αυτή η αίσθηση της στο δέρμα μου) και κάτω απ' τον δυνατό καλοκαιρινό ήλιο (ακόμα δεν είχα αρχίσει να τον φοβάμαι- άλλωστε ελάχιστα φοβάσαι στα 20)επιδιδόμουν με επιτυχία στο fare niente!
Είναι σπουδαία τέχνη αυτή του fare niente, ακόμα πιο σπουδαίο δε, να έχεις την πολυτέλεια να το κάνεις. Απολάμβανα εξαιρετικά εκείνες τις στιγμές που με κλειστά τα μάτια, άκουγα τον μαγευτικό ήχο της θάλασσας και μέσα στην ησυχία του μεσημεριού, ο ήλιος με ζέσταινε και σκέπαζε μ' εαρινή λήθη τον εγκέφαλο μου. Όλα τα προς προγραμματισμό θέματα, κλείδωναν. Όλα τα προβλήματα καιγόντουσαν απ' τις δυνατές ακτίνες του ζωοδότη. Ό,τι δεν ήταν ταιριαστό με τον περιβάλλοντα χώρο εκείνης της στιγμής, έμπαινε στο κουτάκι του με την ένδειξη "επανεξετάζεται άμα τη επιστροφή". Το σώμα και το μυαλό μου δούλευαν στο παρόν. Και το παρόν ήταν γεμάτο καλοκαιρινά χρώματα, μυρωδιά από καρπούζι, αλάτι στο δέρμα, αντηλιακό καρύδας και μια αίσθηση ότι αυτή η απόλυτη ευτυχία θα κρατήσει για πάντα.

Αυτή η παραπάνω εικόνα μου χρησιμεύει πάντα για να χαλαρώνω. Να νιώθω το σώμα μου να βουλιάζει στη ζεστή άμμο και ν' ακούω το νερό.
Αυτό το αιώνιο καλοκαίρι ξάπλα δίπλα στο κύμα, μ' ένα παρεό, με λυτά μαλλιά, χωρίς μακιγιάζ και χωρίς συμβάσεις, θα' θελα ιδανικά να μπορούσα να το απολαμβάνω περισσότερο τόσο χρονικά όσο και ποιοτικά. Χρονικά, δεν είναι πλέον εφικτό, αφού η ζωή στην πόλη πάντα σε καλεί πίσω. Όσο για το ποιοτικά, η ζωή μας δεν είναι πια "αθώα" και ξέγνοιαστη απ' όπου κι αν το εξετάσει κανείς- ηλικιακά, σε επίπεδο χώρας, μνημονίων, προβλημάτων, κρίσης, εγκληματικότητας κόκ.
Έτσι, από φέτος κάνω μια ευχή να μπορώ να κλείνω τα μάτια μου και να διαγράφω προσωρινά τις σκέψεις και τα προβλήματα ενώ θ' αφήνομαι στα χάδια του ήλιου. Να μπορώ να ζω αυτό το fare niente έστω και για τις λίγες μέρες τον χρόνο που περιμένω πάντα με λαχτάρα για να κάνω διακοπές.

Υπόκοσμος: τότε και σήμερα

Διάβασα προ ημερών την πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη του Βασίλη Πισιμίση για τα Βούρλα και την Τρούμπα. Προκειται για δυο περιθωριοποιημένες περιοχές του Πειραιά. Η Τρούμπα είναι περισσότερο γνωστή σαν όνομα, ακόμα και μέσα από ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου στα χρόνια του '60. Τα Βούρλα, λιγότερο γνωστή σήμερα περιοχή κοντά στον Άγιο Διονύσιο στη Δραπετσώνα, ήταν η πρώτη απόπειρα απ' τα τέλη του 19ου αιώνα ήδη, να στεγαστούν οι πόρνες, αφού οι κάτοικοι του Πειραιά παραπονιόντουσαν που τις έβλεπαν να κυκλοφορούν ελεύθερες ως τότε. Τα Βούρλα με άλλα λόγια αποτέλεσαν μια πρώτη γκετοποίηση ανθρώπων που ζούσαν στο περιθώριο της κοινωνίας. Η δεύτερη λειτουργική χρήση των κρατικών πορνείων των Βούρλων,κατά τη διάρκεια του Β' παγκοσμίου ήταν η μετατροπή τους σε φυλακές οι οποίες διατηρήθηκαν και μετά τον πόλεμο και φιλοξένησαν εκτός από ποινικούς και αντιφρονούντες.
Ο συγγραφέας θέλησε να διασώσει την ιστορία των περιοχών αυτών και αφού μάζευε υλικό επί σειρά ετών, έφτιαξε ένα βιβλίο στο οποίο καταχώρησε και ζωντανές μαρτυρίες ανθρώπων -ανάμεσά τους του Μάρκου Βαμβακάρη και της Σπεράντζας Βρανά- που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σχετίστηκαν με τις περιοχές αυτές.
Το βιβλίο βρίθει πληροφοριών για τις περιοχές αυτές και παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αν μελετήσει κανείς κι εντοπίσει τις αναλογίες με τη σημερινή εποχή. Μ' αυτήν την αφορμή άλλωστε, αναφέρομαι σήμερα σ' αυτό.

Για παράδειγμα, ενδιαφέρον είναι το ότι πιθανολογείται πως ο χώρος που παραχωρήθηκε για τη στέγαση των νέων οίκων ανοχής, κατόπιν συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου το 1870, ανήκε σε υπουργό της κυβέρνησης ο οποίος το νοίκιαζε στο κράτος με ό, τι αυτό συνεπαγόταν οικονομικά...
Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο είναι η σύμπτωση ενός γνωστού ονόματος. Παραθέτω:[...] ωστόσο τελικά ο εργολάβος Νικόλαος Μπόμπολας υπέγραψε με το δήμο το συμβόλαιο κατασκευής του έργου[...]
Επιπλέον, εντυπωσιακά τα ακόλουθα σημεία σχετικά με τη δραστηριότητα των μπράβων-κακοποιών, λαθρεμπόρων και σωματεμπόρων.

[...]Την ταραγμένη περίοδο του Μεσοπολέμου δρούσαν ανενόχλητοι κακοποιοί κάθε είδους, πολλοί εκ των οποίων είχαν τη στήριξη πολιτικών, οι οποίοι τους χρησιμοποιούσαν για να ελέγχουν το λαό δια του εκφοβισμού. Υπάρχει μάλιστα, μια φωτογραφία- την οποία δυστυχώς, δεν έχω στην κατοχή μου - που απεικονίζει γνωστό Πειραιώτη βουλευτή της εποχής, όρθιο δίπλα σε καθισμένο σταυροπόδι(!) διαβόητο κακοποιό και χασισοπότη του Πειραιά.[...]

Συνηθισμένος τρόπος μεταφορά των ναρκωτικών μέσω θαλάσσης ήταν ο ακόλουθος: [...]αφού οριζόταν η νύχτα της συναλλαγής-πάντα χωρίς φεγγάρι-[...]αυτός που θα παραλάμβανε τον μπόγο με το φορτίο περίμενε στα βράχια [...] το πλοιάριο στο μεταξύ έπλεε τουλάχιστον πενήντα μέτρα από την ακτή. Ύστερα έφθανε κολυμπώντας ο "βουτηχτής" (όπως τον αποκαλούσαν), γινόταν η συναλλαγή και κολυμπώντας έφερνε ξανά το φορτίο στην ακτή. Αυτό γινόταν για τις μικρές ποσότητες. Για τις μεγαλύτερες συνηθιζόταν άλλος τρόπος[...]

Η συνήθης μεθοδολογία του σωματέμπορου ήταν η εξής: Κάποιος καλοντυμένος κύριος, που υποτίθεται πως είναι εύπορος, βρίσκει νέα και πτωχή κορασίδα - εν προκειμένω προσφυγοπούλα- και της τάζει αγάπη και γάμο, με συνεπακόλουθο την απόδραση της ίδιας και της οικογένεια της από την ανέχεια. [...] Μόλις συμβεί το ανεπανόρθωτο, ο εν λόγω κύριος την εκβιάζει ότι θα μαρτυρήσει στην οικογένεια και σε όλους τους γνωστούς της πως η ίδια υπήρξε ερωμένη άλλων ανδρών, ενώ εκείνος την είχε μόλις σώσει από την κατρακύλα. Η κοπέλα, έκπληκτη και αδυνατώντας να αποδείξει την αθωότητα της, υποκύπτει στον εκβιασμό για να γλυτώσει τη διαπόμπευση. Τότε έρχεται άλλος κύριος, ο οποίος αφού ικανοποιηθεί από τις υπηρεσίες της κοπέλας, αφήνει στο κομοδίνο την αμοιβή της και την επιβεβαίωση ότι πέρασε καλά και ότι θα έρθει ξανά για να ακολουθήσει η ίδια ιστορία με άλλον κύριο, κι άλλον...[...] Άλλοτε, η κοπέλα, ακολουθώντας τον αγαπημένο της σε ταξίδι για δουλειές, επιβιβάζεται σε πλοίο και πραγματοποιείται ένα παρόμοιο σενάριο με το προηγούμενο. Μόνο που, σ' αυτήν την περίπτωση, η κοπέλα βρίσκεται μακριά απ' το σπίτι της και την πατρίδα της: στη Βηρυτό, στην Αλεξάνδρεια, στη Μασσαλία ή όπου αλλού υπήρχε ανάγκη για νέα σοδειά.

Όλα τα παραπάνω απαοσπάσματα προέρχονται απ' το βιβλίο: ΄"ΒΟΥΡΛΑ-ΤΡΟΥΜΠΑ, Μια περιήγηση στον χώρο του υποκόσμου και της πορνείας του Πειραιά (1840-1968)"

In der schönen Berlin!

Κανονικά, δεν θα έπρεπε να έχω διάθεση να γράψω ένα ταξειδιωτικό ποστ. Μέσα στη γενικότερη μαυρίλα, μπορεί ένα ταξείδι ν' ακούγεται προκλητικό για όσους δύσκολα καταφέρνουν να βγάλουν τον μήνα(και είναι δυστυχώς αρκετοί). Απ' την άλλη, δεν έχουν απομείνει και πολλά πράγματα που μπορούν πραγματικά να μας κάνουν να δραπετεύουμε απ' την καθημερινότητα μας. Ένα ταξείδι είναι αναζωογονητικό, ψυχαγωγικό, είναι δυνατόν να μην στοιχίσει μια μικρή περιουσία κι επιπλέον δύναται ν' αποτελέσει ένα μικρό μάθημα. Κάτω απ' αυτό το πρίσμα λοιπόν και με έμφαση στο διδακτικό κομμάτι που αποκόμισα, αποφάσισα να μοιραστώ εδώ τις εντυπώσεις μου απ' το πρόσφατο ταξειδάκι μας στο Βερολίνο.



Καταρχήν, οι Γερμανοί δεν μας μισούν. Όσοι ισχυρίζονται κάτι τέτοιο λόγω του γερμανικού περιοδικού με την περιβόητη φωτογραφία ή των δανεισμών, πλανώνται πλάνην οικτρά, είναι οι ίδιοι εμπαθείς, με άγνοια και συμπλεγματικοί και δεν μπορούν να διαχωρίσουν ότι άλλο πράγμα οι πολιτικοί κι άλλο οι απλοί άνθρωποι. Ας μην γενικεύουμε λοιπόν γιατί ως γνωστόν η γενίκευση αποτελεί μήτρα του φασισμού.

Απ' το αεροπλάνο ήδη, η γερμανίδα αεροσυνοδός ήταν ό, τι πιο ευγενικό και χαρούμενο έχω δει σε συναδέλφους της εδώ και χρόνια. Με ρώτησε μάλιστα πώς λένε στα ελληνικά το καλή όρεξη. Ο δε ξενοδόχος, είχε φτιάξει λεπτομερές πλάνο του πώς να φτάσω και το είχε δώσει στον αγαπημένο μου που ήταν στο Βερολίνο δυο μέρες πριν από μένα. Κι αν ισχυριστεί κάποιος ότι αυτοί είναι ευγενείς εξ επαγγέλματος, τότε πάω παρακάτω. Δυο κύριοι μέσης ηλικίας, περίμεναν με τα ποδήλατα τους στην αποβάθρα του S-Bahn. Με είδαν που έβγαλα τον χάρτη και προθυμοποιήθηκαν μόνοι τους να ρωτήσουν αν θέλω βοήθεια. Ο ένας σηκώθηκε μάλιστα απ' τη θέση του στη διάρκεια της διαδρομής να σιγουρέψει ότι κατάλαβα, λέγοντας μου ότι η στάση μου είναι η επόμενη.

Στο κομψότατο εστιατόριο Gugelhof στο Prenzlauer Berg, ο μπάρμαν μας έφερε ψωμάκι με αρωματικό ντιπ για συνοδευτικό στα ποτά μας (κι αυτό είναι κάτι που δεν συνηθίζεται όπως εδώ με τα πατατάκια ή τα ξηροκάρπια) κι αργότερα που καθίσαμε για φαγητό, ο αρχισερβιτόρος ή ιδιοκτήτης (δεν κατάλαβα τι ήταν), όταν ρώτησε από πού είμαστε, είπε πόσο πολύ λυπάται γι' αυτά που περνάει η χώρα μας κι ότι ελπίζει γρήγορα να συνέλθουμε. Και δεν ήταν δήθεν ευγενικός, γιατί παρόλο που πνιγόντουσαν στη δουλειά, κάθισε και μας μίλαγε κανά πεντάλεπτο, τονίζοντας πόσο δύσκολα είναι πια τα πράγματα διεθνώς.

Το Βερολίνο είναι φτηνή πρωτεύουσα όχι μόνο σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, αλλά και σκανδαλωδώς φτηνότερη από την Ελλάδα σε είδη πρώτης ανάγκης. Ο Γερμανός αγοράζει γάλα με 0,99€ και βούτυρο με 0,79€. Τσεκάρετε τώρα τις αποδείξεις που μας έχουν βάλει και μαζεύουμε να δείτε τι πληρώνουμε εμείς γι' αυτά.

Οι συγκοινωνίες έρχονται στην ώρα τους και είναι εξαιρετικά βολικές. Βέβαια, ο προαστιακός τους S-Bahn λειτουργεί απ' το 1882 και το μετρό U-bahn απ' το 1902...

Ο οδηγός του λεωφορείου απ' το αεροδρόμιο προς τον σιδηροδρομικό σταθμό ήταν απόλυτα επαγγελματίας και άκουγε μουσική σε διακριτική ένταση. Ο αντίστοιχος συνάδελφος του στο εξπρές από Καλλιθέα προς αεροδρόμιο, μίλαγε στο κινητό μία ολόκληρη ώρα κι όχι χαμηλόφωνα. Μουσική ευτυχώς δεν άκουγε αφού μίλαγε στο τηλέφωνο. Μου έχει τύχη όμως άλλη φορά αυτό και θυμάμαι ότι η ένταση δεν ήταν καθόλου χαμηλή.

Υπάρχει τέλεια οργάνωση στα εισιτήρια και τις κάρτες απεριορίστων διαδρομών καθώς και στο museum pass. Εντάξει, δεν έχω επισκεφθεί την Αθήνα ως τουρίστας, αλλά ξέρω ότι το αντίστοιχο εδώ δεν υπάρχει κι ότι το μόνο ενιαίο εισιτήριο είναι αυτό που επιτρέπει είσοδο σε Ακρόπολη, Αρχαία και Ρωμαϊκή αγορά. Εύχομαι να υπάρχουν κι άλλα κι απλώς να τα αγνοώ.

Κυκλοφορούν παντού ποδήλατα (οκ, είναι επίπεδη πόλη και δεν κουράζεσαι συν του ότι δεν έχει και καύσωνα το καλοκαίρι), αλλά όλοι σέβονται τους ποδηλάτες και τους πεζούς. Στην επιστροφή μας στην Αθήνα, απ' τη στάση του λεωφορείου προς το σπίτι μας που είναι πολύ σύντομη η διαδρομή, σέρναμε τις βαλίτσες μετ΄εμποδίων λόγω των σπασμένων πεζοδρομίων και μια "κυρία" ήθελε οπωσδήποτε να μας πατήσει γιατί δεν ελάττωσε καθόλου ταχύτητα παρόλο που μας έβλεπε να διασχίζουμε τον δρόμο κι ας είχαμε και πράσινο...

Στον ακάλυπτο χώρο των πολυκατοικιών υπήρχαν κάδοι απορριμάτων καθώς και κάδοι ανακύκλωσης. Δεν χρειάζεται να ζαλώνεσαι σαν το γαϊδούρι τις παλιές ή χαλασμένες ηλεκτρικές συσκευές ή τα πλαστικά και τα γυάλινα μέχρι να βρεις πού θα τα πετάξεις και ούτε βέβαια έχεις την αμφιβολία ότι εσύ μεν προσπαθείς, αλλά το κράτος όλα στην ίδια χωματερή τα πετάει...

Το κόστος των ξενοδοχείων είναι επίσης φτηνότερο από δω. Νοικιάσαμε ένα δυάρι διαμέρισμα (στο Βερολίνο έχεις κι αυτήν την επιλογή και η τιμή είναι ανάλογη ενός ξενοδοχείου), ήταν πεντακάθαρο, σε ήσυχη γειτονιά, χωρίς τους περιορισμούς ενός συμβατικού ξενοδοχείου όσον αφορά στις ώρες του πρωινού και ό, τι είχαμε δει στο ίντερνετ, αυτό ήταν. Όλοι έχουμε ζήσει την αντίστροφη εμπειρία με τα δωμάτια στα νησιά και μάλιστα σε πολύ υψηλότερες τιμές. Αξίζει να σας πω, ότι εκ των υστέρων βρήκαμε μια διεύθυνση στο ίντερνετ ειδικά για διαμερίσματα και μάλιστα φτηνότερα απ' ό, τι πληρώσαμε εμείς. Και φαίνονται όλα κουκλίστικα!

Δεν προσπαθώ να εξωραϊσω την κατάσταση. Περιγράφω αυτά που είδα κι έζησα . Και σκουπίδια είδαμε πεταμένα σε κάποια σημεία και θόρυβο από κανά συο αυτοκίνητα που έτερχαν ιλιγγιωδώς και αρνητικές συμπεριφορές. Στις μεγαλουπόλεις, υπάρχουν απ' όλα. Απλώς, σε άλλες είναι οι εξαιρέσεις κι όχι ο κανόνας.

Κατά τ' άλλα, στις 4 μέρες που περάσαμε στη γερμανική πρωτεύουσα, περιπλανηθήκαμε ως γνήσιοι τουρίστες στα βασικά αξιοθέατα (πύλη Βραδεμβούργου, Κοινοβούλιο, καθεδρικός ναός, κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός, κτίρια του Πανεπιστημίου, Όπερα, κόκκινο Δημαρχείο, Alexander Platz, Potsdamer Platz, περπατήσαμε την unter den Linden, ήπιαμε cafe latte στο ωραίο cafe Einstein, συγκινηθήκαμε με το Μουσείο της Περγάμου, τα βαβυλωνιακά εκθέματα, την πύλη της Ιστάρ, τις αιγυπτιακές μούμιες και θαυμάσαμε τη διαχρονική ομορφιά της Νεφερτίτης στο Neues Museum. Απορήσαμε για το πώς μεταφέρθηκαν τόσο ογκώδη κλοπιμαία από μακρινές χώρες, εντυπωσιαστήκαμε με το Εβραϊκό μουσείο, αλλά εμένα προσωπικά το εσωτερικό του μου κάνει λίγο προπαγανδιστικό και δεν με αφορά (περί ορέξεως...)

Είδαμε τις πιο φτωχικές γειτονιές στο Kreuzberg, το Check point Charlie, υπολείμματα του παλιού τείχους. Υποψιαστήκαμε από φωτογραφίες τη ζωή στη διχοτομημένη πόλη.

Χαρήκαμε πράσινο και φύση και μια υπέροχη βόλτα στους μαγευτικούς κήπους του Charlotembourg μέχρι το Belvedere.

Μας άρεσαν πολύ το Nicolaiviertel (μια μικρή γειτονιά στις όχθες του Spree και σχεδόν πίσω απ' το κόκκινο δημαρχείο.

Κάποια απ' τα παλιότερα σπίτια της πόλης βρισκόντουσαν εδώ μέχρι την παντελή καταστροφή τους στον πόλεμο. Η περιοχή έχει ξαναφτιαχτεί, ελάχιστα σπίτια έχουν αναστυλωθεί και όλα τα υπόλοιπα είναι ακριβείς αντιγραφές των παλιών ιστορικών κατοικιών) και η Prenzlaouer Berg που ήταν εργατική περιοχή άλλοτε και σήμερα είναι απ' τα χάι σημεία της πόλης, με ανακαινισμένες κατοικίες του 19ου αιώνα, μικρά μπιστρό και μπυραρίες και σικάτα μαγαζιά ρούχων και διακοσμητικών αποπνέοντας έναν σχεδόν παριζιάνικο αέρα και βέβαια εγώ για γνωστούς λόγους προσκύνησα και το Berline Ensemble του Μπρεχτ

Το Σάββατο το πρωί πήραμε το τρένο για το πανέμορφο Πότσδαμ που απέχει μόλις 26χλμ απ' το Βερολίνο και είναι η πρωτεύουσα του Βραδεμβούργου. Νοικιάσαμε ποδήλατα και γνωρίσαμε την πόλη γερμανικώ τω τρόπω κάνοντας μια μεγάλη διαδρομή ως το ανάκτορο του Sanssouci -το όνομα δανεικό απ' τα γαλλικά σημαίνει χωρίς έγνοιες- και σε τέτοιο παράδεισο γιατί να είχε έγνοιες ο Φρειδερίκος; -που είναι πραγματικά τεράστιο με πολλά επιμέρους κτίσματα και παβιγιόν. Χαζέψαμε τα όμορφα ξύλινα ρώσικα σπιτάκια της Alexandrowka, φάγαμε ωραιότατα σάντουιτς (οι γερμανοί έχουν νοστιμότατα ψωμιά) στον κεντρικό πεζόδρομο με τα μικρά μαγαζάκια και τις πολλές υπάιθριες αγορές, ξεδιψάσαμε με Apfelscorle (χυμός μήλου με ανθρακούχο νερό) και το βράδυ αποτίσαμε φόρο τιμής στους Ρώσους και φάγαμε στο ρώσικο pasternak στην Prenzlauer Berg που επειδή μας άρεσε πολύ την επισκεφθήκαμε-όπως ήδη καταλάβατε- δυο βράδυα στη σειρά!

Bottom line: Μας άρεσε και θα ξαναπάμε!