Τα στερνά τιμούν τα πρώτα

[...] θα δυνηθήτε όμως, ομονοούντες, να παρέξητε και μίαν οιανδήποτε χτηστήν διοίκησιν εις τον λαό της Ελλάδος; Θ' αρκεσθήτε άρα γε εις την ικανοποίησιν του μεγάλου ομαδικού σκοπού σας; ή θα κατατριβήτε εις την διχόνοιαν των ατομικών ματαιοτήτων; Αυτήν την στιγμήν είσθε όλοι ηνωμένοι εις μίαν κυβέρνησιν. Παρά τούτο, ο κομματικός εκτραχηλισμός είναι πρωτοφανής. Παύσεις των αξίων υπαλλήλων. Διορισμός εις τας κενουμένας θέσεις των ανικάνων κομματικών πελατών σας. Διαφθορά του στρατεύματος δια της μεθόδου της προαγωγής των "ημετέρων". Διασπάθισις του δημοσίου χρήματος προς ικανοποίησιν και άγρευσιν ψηφοφόρων. Συστηματικός παραμερισμός εκ των δημοσίων πραγμάτων κάθε ηθικού προσώπου, όπερ- καθ' ο ηθικόν- αρνείται να δεχθή την κομματικήν υποτέλειαν.[...] Και φρίττω αναλογιζόμενος την εποχήν, ότε εν μόνον κόμμα θα κυβερνά, τα δε έτερα τρία θ' αντιπολιτεύωνται. Ποία η δημιουργική εργασία μιας κυβερνήσεως, όταν σκοπός της είναι πως να διαιωνίσει την πάση θυσία παραμονήν της εις την αρχήν, δια παντός είδους παροχών εις τους φίλους; Και ποίον πνεύμα θα επιστεγάση τα τυχόν αγαθά έργα της, ενώπιον των εμπαθών επιθέσεων των αντιπάλων της; [...]

Μ. Καραγάτση: "Τα στερνά του Μίχαλου". Εστία 1949.

Νομίζω τα λόγια είναι περιττά ως προς τι μας θυμίζει το παραπάνω απόσπασμα γραμμένο 62 χρόνια πριν κι αναφερόμενο στα γεγονότα της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843.

Ο Καραγάτσης, στην τριλογία του ("Ο Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου", "Αίμα χαμένο και κερδισμένο" και "Τα στερνά του Μίχαλου") σκιαγραφεί με αξιοζήλευτη συγγραφική δεξιοτεχνία το πορτρέτο του Μίχαλου Ρούση, ενός φωτισμένου κοτζάμπαση που απ' το 1821 ως το 1856 αναζητά την ταυτότητα του μέσα απ' την επανάσταση του έθνους, τον διχασμό που ακολούθησε και τα πρώτα χρόνια της ελεύθερης Ελλάδας.

Ο Καραγάτσης δεν "χαϊδεύει" τον ήρωα του. Απεναντίας, χρησιμοποιώντας όλα τα ιστορικά και πολιτικά γεγονότα της εποχής (που σοκάρουν ως προς την αναλογία τους με τη σημερινή πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση) δημιουργεί μια ιστορία που υφαίνεται παράλληλα με τους αγώνες ενός λαού να βρει την ελευθερία του και να συγκροτήσει ένα οργανωμένο κράτος...

Ο Μίχαλος Ρούσης μαθαίνει μέσα απ' τα σφάλματά του. Κάποια λάθη του δίνει η ίδια η ζωή την ευκαιρία να τα ξεπληρώσει εγκαίρως. Για κάποια άλλα, τιμωρείται.

Ο Καραγάτσης δεν είναι διόλου μεταφυσικός. Πλάθει έναν ήρωα που "βρίσκει το φως του" μέσα από μιαν οδυνηρή προσωπική διαδρομή. Αλαζόνας και κυνηγός της ευδαιμονίας στη νιότη του, θα συναντήσει τη σοφία και την ορθή κρίση στη δύση της ζωής του έχοντας πάρει το μάθημα του. Σ' αυτήν τη ζωή κι όχι στην άλλη...