"Τα μυστικά της Μεσογείου"

Χθες το βράδυ είχα την ευκαιρία να δω το πολύ ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ του Πιερ Υβ Κουστώ (του μικρότερου γιου του θρυλικού Ζακ Υβ Κουστώ) "Τα μυστικά της Μεσογείου" που παρουσιάστηκε στο Ευγενίδειο ίδρυμα (Πλανητάριο).

Στα πλαίσια της ομάδας δράσης "Ωκεανοί", ο Πιερ Υβ Κουστώ μαζί με τον ωκεανογράφο Ένρικ Σάλα επιβαίνουν στο σκάφος του Ζακ Υβ Κουστώ, "Αλκυών" και καταδύονται καταρχήν στη θάλασσα της Μασσαλίας, 60 χρόνια μετά την πρώτη κατάδυση του Ζακ Υβ Κουστώ, επιχειρώντας να καταγράψουν την καταστροφή του οικοσυστήματος της Μεσογείου.

Τα μεγάλα ψάρια που είχε δείξει η κάμερα το 1946 δεν υπάρχουν πια. Το κόκκινο κοράλι - ενδεικτικό της καθαρότητας και της υγείας των υδάτων στη Μεσόγειο- έχει υπεραλιευτεί για εμπορικούς λόγους και η αργή ανάπλαση του (κάθε 70 με 100 χρόνια) στέλνει ένα μάλλον απαισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον της Μεσογείου.

Οι δύτες θέλουν όμως να δείξουν ότι υπάρχουν ακόμα λύσεις κι έτσι εξακολουθούν το ταξίδι τους ανάμεσα στην Ισπανία και την Κορσική. Εκεί, γύρω απ' τα νησιά Μέντες, την Φορμεντέρα και την Καμπρέρα, έχουν δημιουργηθεί θαλάσσια καταφύγια (σαν τα θαλάσσια πάρκα) με στόχο την επιστροφή των μεγάλων ψαριών και την αναγέννηση της θάλασσας. Οι καταδύσεις αποκαλύπτουν σταδιακά τόσο την ύπαρξη μεγάλων ψαριών όσο κι αυτή του κόκκινου κοραλιού που πράγματι όπως ειπώθηκε και στο ντοκιμαντέρ είναι απείρως ομορφότερο στο φυσικό του περιβάλλον απ' ότι στολίζοντας τον λαιμό των γυναικών...

Παράλληλα, η ομάδα των δυτών μιλάει με ντόπιους ψαράδες της περιοχής οι οποίοι πιστοποιούν ότι παλιότερα η θάλασσα εκεί ήταν γεμάτη ψάρια, ελέγχει την τουριστική κίνηση των νησιών, τους τρόπους αλιείας και την φύλαξη των θαλάσσιων καταφυγίων.

Στο τελευταίο πλάνο, σύντροφος στις καταδύσεις τους είναι κι ο Άλβέρτος του Μονακού ο οποίος πιστοποιεί ιδίοις όμμασι την κρισιμότητα της κατάστασης και την ανάγκη να γίνει ένα διεθνές συνέδριο ανάμεσα στα κράτη που νέμονται τη Μεσόγειο με σκοπό να τη βοηθήσουν ν΄αναγεννηθεί.

Είναι δύσκολο να βρεθεί ένα κοινό νομοθετικό πλαίσιο για τα 20 κράτη που έχουν λόγο στην ευρύτερη περιοχή λαμβάνοντας υπόψη τις επιμέρους ιδιαιτερότητες, τις συνήθεις χιλιετιών (η εκμετάλλευση της Μεσογείου ανάγεται σε χιλιάδες χρόνια πριν καθώς και τη βιομηχανία της αλιείας.

Ο βυθός που στα καταφύγια που προαναφέρθηκαν δείχνει σημάδια βελτίωσης είναι απόδειξη ότι η ελπίδα δεν έχει χαθεί ακόμα. Αν το παράδειγμα των Βαλεαρίδων νήσων βρει μιμητές κι αλλού και οι ντόπιοι σεβαστούν τη θάλασσα και ισορροπήσουν ανάμεσα σε μια ελεγχόμενη τουριστική κίνηση, αλιεία με μέτρο, βαρύ πρόστιμο στους παραβάτες και αστυνόμευση των καταφυγίων, θα έχει επιτευχθεί ο στόχος.

Κρατώ για το τέλος αυτό που είπε ο Κουστώ στον πρόλογο του. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι συνυπάρχουμε με τα ψάρια (είμαστε partners). Η επιβίωση μας εξαρτάται απ' τη δική τους κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να γίνει αποτελεσματικά κι όχι μέσα από απρόσωπες κι υπεροπτικές φιλανθρωπίες (ο όρος arrogant charity είναι πολύ ενδεικτικός αυτού που θέλει να πει).

Η ευγένεια και η σεμνότητα στον λόγο του νεαρού Κουστώ αλλά κι η σοβαρότητα με την οποία αυτός και η ομάδα του εργάστηκαν στο ντοκιμαντέρ, είναι η απόδειξη ότι ευτυχώς ακόμα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι με όραμα για έναν καλύτερο πλανήτη. Μακάρι να ευαισθητοποιηθούν περισσότεροι όσο ακόμα υπάρχει χρόνος...