Πάμε βόλτα στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης;

Πριν μια βδομάδα ανηφόριζα τη Φωκίωνος Νέγρη. Είχα να την περπατήσω κάποια χρόνια και με κυρίευσε μια νοσταλγία για τις μέρες της εφηβείας μου. Θυμήθηκα τα σινεμά που σύχναζα, τις καφετέριες, τον παλιό Φλόκα, το πρώτο fast food, τον γραφικό Paesano με τη μαϊμουδίτσα του... Εκεί λοιπόν, στη Φωκίωνος που ακόμα και στη δική μου γένια άφησε το χνάρι της, στέκει ακόμα περήφανη η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης.

Η Δημοτική Αγορά ανήκει σ’ αυτά τα κτήρια που δείχνουν πως κάποτε η Αθήνα ήταν μια όμορφη, ανθρώπινη πόλη. Αν κάποιος έχει ταξιδέψει στην Ευρώπη και ειδικότερα στη Γαλλία, θα καταλάβει σε πόση εκτίμηση έχουν οι άνθρωποι τις αγορές τους εκεί. Όχι μόνο στις επαρχιακές πόλεις της Γαλλίας, αλλά και στο κέντρο του Παρισιού, οι σκεπαστές αγορές τους είναι πραγματικά ένα κόσμημα. Οι άνθρωποι δεν τις βλέπουν μουσειακά, δεν τις αφήνουν να παρακμάσουν. Αντίθετα, τις επισκέπτονται κανονικά για τα ψώνια τους κι αυτές με τη σειρά τους αποτελούν ακόμη και τουριστικό πόλο έλξης, αφού μπορούν να σε ανταμείψουν με όμορφες εικόνες λαχανικών, φρούτων, μπαχαρικών ή ξηρών καρπών.

Σε πλήρη αντίθεση μ’ αυτό, δυστυχώς η Αθήνα τα τελευταία χρόνια έχει να επιδείξει τεράστιες αλυσίδες σούπερ μάρκετ και μάλιστα στο κέντρο της πόλης. Η Πατησίων την οποία και ανέβαινα τη μέρα που επισκέφτηκα τη Φωκίωνος Νέγρη, είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα. Εγώ βεβαίως ίσως αφελώς σκέφτομαι τι δουλειά έχει ένα σούπερ μάρκετ, πλάι σε μια μικρή μπουτίκ ρούχων ή γιατί κάποιοι κινηματογράφοι ή θέατρα εξαφανίστηκαν βίαια απ’ τον χάρτη χάριν μιας ραφιέρας τυριών ή σάλτσας;

Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης είναι το καταφύγιο των τελευταίων ρομαντικών αυτής της πόλης. Πρόκειται για κτίριο του μεσοπολέμου. Για την ακρίβεια κατασκευάστηκε το 1935 όταν δήμαρχος της Αθήνας ήταν ο Κοτζιάς και αποτέλεσε σημείο αναφοράς της καθημερινής ζωής στο πέρασμα των δεκαετιών, αφού εκτός των άλλων, λειτουργούσε θετικά ως προς την αποσυμφόρηση της Κεντρικής Αγοράς Αθηνών.

Όταν έχεις ψωνίσει την τροφή σου από ένα μέρος, θλίβεσαι να το βλέπεις να εγκαταλείπεται επειδή δεν εξυπηρετεί τα μεγαλεπήβολα σχέδια των τοπικών αρχόντων.

Πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, η τότε δήμαρχος Αθηναίων Ντόρα Μπακογιάννη αύξησε τα ενοίκια των εμπόρων, εκείνοι δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν κι επειδή το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό, η Αγορά έβαλε λουκέτο. Τα σχέδια του Δήμου βέβαια στόχευαν στην ανέγερση ενός εμπορικού κέντρου με γραφεία και γκαράζ, συνολικού εμβαδού 1180τμ.
Οι κάτοικοι της Κυψέλης ξεσηκώθηκαν και αντέδρασαν έντονα στο ενδεχόμενο κατεδάφισης της Δημοτικής Αγοράς. Κατέλαβαν τον χώρο της Αγοράς και κινητοποιήθηκαν έτσι ώστε να καταφέρουν αυτός να κηρυχθεί διατηρητέος.

Στις 24 Οκτωβρίου 2005 ελήφθη η Υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΝΣΑΚ/81792/2115 (ΦΕΚ 1580/Β/16-11-2005) που χαρακτηρίζει ως μνημείο – σύμφωνα με το Νόμο 3028/2002 – τη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης.

Σύμφωνα με την Απόφαση, η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης «αποτελεί εξαιρετικό δείγμα δημόσιου κτιρίου που κατασκευάστηκε την περίοδο του Μεσοπολέμου, το 1935, επί Δημαρχίας Κ. Κοτζιά. Διαθέτει το χαρακτήρα ενός κτιρίου στο οποίο τα εμπορεύματα έφεραν ακόμα ενεργά το χρηστικό στοιχείο. Η συναλλαγή ήταν μια πραγματική ανάγκη και οι αγοραστές γνώριζαν ενδεχομένως τους καταστηματάρχες. Γι’ αυτό πλην της αρχιτεκτονικής , τυπολογικής και μορφολογικής αξίας, είναι φορέας της ιστορίας ενός τύπου εμπορίου που η γενικευμένη σύγχρονη εμπορευματοποίηση απαξιώνει και εξαφανίζει. Επίσης, η Αγορά αποτελεί χαρακτηριστικό κτίσμα του μοντέρνου κινήματος, που κατορθώνει να ενσωματώνει με επιτυχία ιστορικές αναφορές απ’ τον κλασικισμό. Αποτελεί σημείο αναφοράς για τους κατοίκους και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την καθημερινή ζωή. Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης είναι ένα μοναδικό τοπόσημο στην κυψέλη, που είναι κάτοικοι αναγνωρίζουν αλλά και χρησιμοποιούν, για να προσδιορίσουν και να ορίσουν την γειτονιά ως έννοια και ταυτόχρονα τη θέση αυτών των ίδιων σε αυτό το χώρο της τοπικής κοινότητας»

Ο πρώτος στόχος επετεύχθη. Έναν χρόνο αργότερα- συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 2006, με τοπική πρωτοβουλία και με τη στήριξη της παράταξης "Ανοιχτή Πόλη", η Δημοτική Αγορά ξεκίνησε να συναντήσει και τον επόμενο στόχο της που είναι η μεταμόρφωση της σε πολιτιστικό χώρο. Εκείνο το δεκαήμερο (15-24/12/2006) φιλοξενήθηκαν ποικίλες πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον και τη μαζική συμμετοχή των πολιτών.

Μια ακόμα ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι ο σαφής προσδιορισμός της χρήσης της Αγοράς που θα πρέπει να συνάδει με τις σημερινές ανάγκες της περιοχής έτσι όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί, αλλά σε συνδυασμό με τον χαρακτήρα του κτιρίου που σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να αλλάξει. Ήδη έχουν συγκεντρωθεί περισσότερες από 4.000 υπογραφές κατοίκων του 6ου Διαμερίσματος που ζητούν «να γίνει η Δημοτική Αγορά ανοιχτό και δημόσιο πολιτιστικό κέντρο» κι όχι ένα ακόμη θέατρο που θα αλλοίωνε τον εσωτερικό χώρο του κτιρίου.

Η προσωπική μου εμπειρία από την Αγορά καταγράφεται εδώ. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, την ιστορική αναδρομή, τις χρήσεις, τις προτάσεις του πολιτιστικού συλλόγου κλπ, εδώ