Η μαμά μου

Σήμερα η μαμά μου έχει γενέθλια. Κι αύριο είναι η γιορτή της μητέρας. Κι αν και έχω ήδη εκφραστεί μέσα από προηγούμενο post αρνητικά για όλες τις επετειακές μέρες τύπου γιορτή της γυναίκας, μητέρα, πατέρα κτλ, παρόλα αυτά νιώθω την ανάγκη σαν δώρο να γράψω κάτι για τη μαμά μου.
Πώς ν’ αρχίσω; Είμαι λίγο αμήχανη. Η μαμά μου αυτή η άγνωστη. Αλήθεια, πόσα πράγματα ξέρω γι’ αυτήν που μ’ έφερε στον κόσμο και πόσα άλλα αγνοώ; Είμαι ένα κομμάτι απ’ το σώμα της και μεγάλωνα προστατευμένη μέσα της 9 ολόκληρους μήνες. Αυτή είναι μια περίοδος απ’ την οποία ούτε εγώ, ούτε και κανείς άλλωστε έχει μνήμες. Η περίοδος που απ’ την ανυπαρξία περνάς στην πρώτη φάση της ύπαρξης. Τρέφεσαι, ξυπνάς, κοιμάσαι και ζεις σε μια σκοτεινή και υγρή περιοχή ενός άλλου σώματος. Κι όταν το αποχωρίζεσαι, μάλλον νιώθεις σαν ψαράκι έξω απ’ το νερό. Μαθαίνεις να το αναγνωρίζεις στην αρχή με τη μυρωδιά και τον ήχο της φωνής. Στη συνέχεια γνωρίζεις και τη μορφή. Και τέλος τον χαρακτήρα.

Η μαμά ήταν κάποτε πολύ νέα κι όμορφη. Βέβαια, αυτό το δεύτερο ίσως να είναι και υποκειμενικό. Άλλωστε, όλα τα παιδιά όμορφη τη βλέπουν τη μάνα τους. Και σε κάποια φάση της παιδικής τους ηλικίας τσακώνονται μεταξύ τους για το ποιος έχει την ομορφότερη μαμά. Όταν ήμουνα εγώ μικρή, τσακωνόμασταν και για το ποιος έχει την εξυπνότερη. Και συγχέαμε στο μυαλό μας την εξυπνάδα με την εργασία. Επειδή τότε δεν ήταν μεγάλος ο αριθμός των γυναικών που εργαζόταν εκτός σπιτιού, αυτόματα η έννοια της εργασίας ταυτιζόταν απόλυτα με την εξυπνάδα. Η μαμά που δούλευε και ήταν ανεξάρτητη αμέσως γινόταν διαφορετική από τις υπόλοιπες. Αυτό είχε βέβαια και την αρνητική του πλευρά. Έλειπε πολλές ώρες απ’ το σπίτι. Τώρα που το σκέφτομαι όμως, αυτό δεν αποτελούσε και τεράστιο πρόβλημα αν σκεφτεί κανείς ότι οι μαμάδες σήμερα λείπουν απείρως περισσότερο. Παρόλα αυτά, με θυμάμαι κάποτε να της λέω να κάνει την άρρωστη και να μην πάει στη δουλειά για να παίξουμε. Κι όταν υπέκυπτε στο παιδικό χατίρι, παίζαμε το λεγόμενο σπιτάκι, όπου σκεπάζαμε δυο καρέκλες με μια κουβέρτα και χωνόμασταν από κάτω παριστάνοντας τους φυγάδες σ’ ένα κατάλυμα.
Στις παιδικές μου μνήμες, η μαμά ακουγόταν πριν εμείς ξυπνήσουμε για το σχολείο. Κάθε μέρα η ίδια ιεροτελεστία. Το ξυπνητήρι της με τον εξαιρετικά δυνατό θόρυβο, όχι στο κομοδίνο δίπλα της, αλλά στο σαλόνι για ν’ αναγκαστεί να σηκωθεί. Μετά, η μυρωδιά απ’ την κολόνια της, ο θόρυβος απ’ το πιστολάκι, ο ήχος απ’ το κουταλάκι που χτύπαγε το νεσκαφέ και τέλος η πόρτα που έκλεινε. Όταν εμείς ξυπνούσαμε, βρίσκαμε τα ίχνη της στα δυο φλιτζάνια με το γάλα πάνω στο τραπέζι σκεπασμένα με χαρτοπετσέτα για να μην πάει μέσα καμιά μύγα. Ευτυχώς που δεν ήταν εκεί, γιατί το δικό μου από μια ηλικία και μετά το έπινε ο νεροχύτης. Όταν έλειπε, χωνόμουνα στη ντουλάπα της όπως άλλωστε έκαναν και κάνουν όλα τα μικρά κορίτσια. Κοίταζα εκστατική τις τσάντες και τα παπούτσια της, όλα ασορτί και ονειρευόμουν να μεγαλώσω για να έχω κι εγώ τα ίδια. Φορούσα τη ρόμπα της και τη μύριζα. Γινόμουν κι εγώ μαμά για λίγο αν και η ρόμπα με εξυπηρετούσε στο να υποδύομαι την κυρία. Ξάπλωνα στο κρεβάτι της και έπαιρνα πόζες μπροστά στον καθρέφτη, έχοντας στο στόμα κι ένα μολύβι που υποτίθεται ότι ήταν τσιγάρο. Άνοιγα τα μπουκαλάκια με τις κρέμες και τις λοσιόν και τα μύριζα. Αυτός ήταν ένας τρόπος να κάνω ησυχία και να κάνει και καμιά δουλειά μέσα στο σπίτι. Ή τα μεσημέρια ( τότε που ακόμα οι άνθρωποι κοιμόντουσαν μεσημέρι), άνοιγα τα συρτάρια και ανακάτευα τα ρούχα για να την αφήσω να κοιμηθεί 1 ωρίτσα.

Η μαμά μου δεν ήταν μια κλασική μαμά. Τα Σαββατοκύριακα για παράδειγμα, δεν ξύπναγε ποτέ πριν από μας. Αντίθετα, εμείς έπρεπε να κάνουμε ησυχία γιατί κοιμόταν και να μην της μιλάμε μέχρι να πιει τον καφέ της γιατί μόνο τότε ήταν ήρεμη. Αυτό δεν σημαίνει ότι ήταν άστοργη μητέρα. Ίσα – ίσα εμείς συχνά παραβιάζαμε το άσυλο της και ορμούσαμε στο κρεβάτι της να την ξυπνήσουμε κι εκείνη γελούσε. Και πολλές φορές μας άρεσε πολύ να κοιμόμαστε στο κρεβάτι μαζί της, όταν έλειπε ο μπαμπάς ταξίδι. Μόνο που κοιμόταν άγαρμπα και τράβαγε όλα τα σκεπάσματα.
Η αγαπημένη μου ανάμνηση είναι όταν με έπαιρνε μαζί της στο κομμωτήριο. Εκεί, πραγματικά κοίταζα σαν μαγεμένη. Θυμάμαι τον κύριο Ρούλη στο υπόγειο που έλουζε τις κυρίες και μου έδινε πάντα φιστίκια για να με κρατάει απασχολημένη ή την κυρία Μαρίτσα που έβαφε τα νύχια και που της πείραζα όλα τα βερνίκια έχοντας ταυτόχρονα και άποψη για το χρώμα που θα έβαφε τα νύχια της μαμάς μου.
Στην επιστροφή, όλο και κάτι ζήταγα να μου αγοράσει. Το συχνότερο ήταν κουζινικά για τις κούκλες μου ή παραμύθια (αυτά με το χοντρό εξώφυλλο- τα ακριβά). Μια φορά το χρόνο, η μαμά μου με πήγαινε στην έκθεση βιβλίου στο Πεδίο του Άρεως. Εκεί μου αγόρασε την πρώτη φορά το «Λουΐζα και Λόττη», μια ιστορία δύο δίδυμων κοριτσιών που οι γονείς τους τα είχαν χωρίσει και ξαναβρέθηκαν λίγα χρόνια αργότερα. Πρέπει να ομολογήσω ότι έκανε καλές επιλογές βιβλίων: «η Ζοζεφίνα», «Ούγκο και Ζοζεφίνα», «Ούγκο», «Γράμματα στην Παυλίνα» κά. Πρέπει να ήμουνα γύρω στα 10 με δώδεκα τότε. Εκείνη την εποχή έσπασε το φράγμα των παιδικών ταινιών κι άρχισε να με παίρνει μαζί της στον κινηματογράφο σε έργα για μεγάλους. Ενδεικτικά θυμάμαι την «Εκλογή της Σόφι» με τη Μέρυλ Στριπ όπου δεν καταλάβαινα τίποτα και βαριόμουν φριχτά γιατί είχα το νου μου να γυρίσω σπίτι και να δω τηλεόραση. Ένα καλοκαίρι, στη ταράτσα του Αελλώ, θυμάμαι και τον «Κλέφτη Ποδηλάτων»…
Τα βράδια, η μαμά ήταν αυστηρή. Έπρεπε να κοιμηθούμε μια συγκεκριμένη ώρα και δεν το διαπραγματευόταν με τίποτα. Κι εγώ ζήλευα φριχτά που ήξερα ότι εκείνη με τον μπαμπά καθόντουσαν ως αργά και βλέπανε ταινίες απαλλαγμένοι επιτέλους από παιδιά και φασαρία.
Όλα αυτά τα χρόνια, εννοείται ότι δεν είχα σχηματίσει καμία άποψη για το τύπος είναι η μαμά. Εννοώ σαν χαρακτήρας. Τι σκέφτεται, τι αισθάνεται, τι ήθελε να κάνει στη ζωή της και τι έκανε τελικά. Και νομίζω ότι κανένα παιδί δεν μπαίνει σ’ αυτή τη διαδικασία σκέψης για τους γονείς του. Μεγαλώνοντας, άρχισα να προσπαθώ να τη διαβάσω πίσω απ’ τις γραμμές, ν’ ανακαλύψω τι κρύβεται πίσω απ’ την εικόνα και να δω αν μπορώ να την εκτιμάω κιόλας εκτός απ’ το αυτονόητο του να την αγαπάω.
Σαν χαρακτήρας, θα έλεγα ότι κατατάσσεται στα αισιόδοξα άτομα. Καμιά φορά λέω μακάρι να της έμοιαζα ως προς αυτό. Είναι βασικά άνθρωπος που ζει στο παρόν. Δεν την απασχολεί ιδιαίτερα το μέλλον κι ούτε έχει συγκεκριμένες εμμονές με το παρελθόν. Αυτό βέβαια έχει τη θετική αλλά και την αρνητική του πλευρά.
Σέβεται με ουσιαστικό τρόπο την ελευθερία του άλλου ανθρώπου. Εμάς για παράδειγμα ουδέποτε μας καταπίεσε. Δεν εναντιώθηκε σε καμία απόφαση σπουδών ή ζωής, δεν υπήρξε αδιάκριτη, δεν ρώτησε ποτέ κάτι που θα μας έφερνε σε δύσκολη θέση, ούτε χρειάστηκε να κλειδώνουμε συρτάρια γιατί δεν έψαχνε τα πράγματα μας. Δεν υπήρξε πουριτανή, δεν είπε ποτέ δεν θα βγεις έξω, δεν θα πας σε πάρτι ή δεν θα πας εκδρομή. Μάλιστα, διηγιόταν συχνά τις δικές τις αντίστοιχες εμπειρίες από πάρτι κι εκδρομές. Εννοείται ότι έλεγε όσα ήθελε να πει κι όχι περιττά περισσότερα. Η μαμά ανέκαθεν πίστευε ότι δεν μπορείς να γίνεις φίλος με τα παιδιά σου, μόνο να έχεις φιλικές σχέσεις κι έτσι ποτέ δεν τροποποίησε τη σχέση εσκεμμένα για να αποσπάσει προσωπικές πληροφορίες. Επίσης, ποτέ δεν μας προετοίμασε για στερεότυπους ρόλους.
Σήμερα, η μαμά έχει γενέθλια και θέλω να της ευχηθώ Χρόνια πολλά και Χρόνια καλά. Κι αν εκείνη κοιτάζεται στον καθρέφτη και λέει ότι μεγάλωσε, εγώ θέλω να της πω ότι στα μάτια μου παραμένει η ίδια. Και στη μνήμη της καρδιάς μου θα μυρίζει την ίδια κολόνια, θα φτιάχνει τα ίδια φαγητά κι θα έχει το ίδιο χάδι πάντα. Αλλά βέβαια η δική μου η γνώμη είναι εντελώς υποκειμενική…