Σε μια στιγμή, προς μια αιωνιότητα

Γνώρισα τον Θόδωρο Αγγελόπουλο το φθινόπωρο του 2005 στο σπίτι του στο Παλαιό Ψυχικό για επαγγελματικούς λόγους. Περάσαμε μαζί σχεδόν μια ώρα, εκείνος, η γυναίκα του κι εγώ. Θυμάμαι πως δεν ήταν ιδιαίτερα ομιλητικός. Δεν θα τον χαρακτήριζα αντικοινωνικό απλώς απομονωμένο σ' ένα δικό του περιβάλλον. Έλεγε τα απολύτως απαραίτητα. Φαινόταν απόλυτα συγκροτημένος, εξαιρετικά παρατηρητικός σε ό, τι τον ενδιέφερε, ευγενικός σε λογικά πλαίσια- ούτε διαχυτικός, ούτε αγενής- κι απόλυτα συμφιλιωμένος με ό, τι ανέδυε η προσωπικότητα του. Δεν προσπαθούσε τίποτα. Ούτε να γίνει αρεστός, ούτε κάτι άλλο. Είχε κερδίσει το στοίχημα να είναι ο εαυτός του όπως του άρεσε κι όλο αυτό υπάρχει ακόμα σαν ανάμνηση μέσα μου. Δεν τον διακατείχε το άγχος ν' αρέσει. Είχε κατακτήσει - δεν ξέρω με πόσο κόπο- την ηρεμία.

Δεν μ΄αρέσουν καθόλου τα εγκωμιαστικά σχόλια τα οποία ως λαός μ' εκρηκτικό ταμπεραμέντο έχουμε ως ψωμοτύρι. Ιδιαιτέρως δε, τα απεχθάνομαι κατόπιν εορτής. Κάθε φορά που φεύγει κάποιος γεμίζουν τα μέσα με δηλώσεις συμπάθειας για το μεγαλείο του εκλιπόντος. Τα μισά απ' αυτά δεν είναι αλήθεια και στα υπόλοιπα υπάρχει δόση υπερβολής. Σπανίως, μένει κι ένα μικρό ποσοστό που ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Ο δημιουργός είναι καταδικασμένος ν' ακολουθείται πάντα απ' το έργο του και να στιγματίζεται ακόμα κι ως προς την προσωπικότητα του μέσα απ' την επαγγελματική του ιδιότητα. Παράλληλα, έχοντας το πλεονέκτημα να μένει ζωντανός μέσα απ' το δημιούργημα του, τίθεται διαρκώς στην κρίση του κοινού και της συντεχνίας του. Στην περίπτωση του Αγγελόπουλου μάλιστα, αυτό παίρνει μεγαλύτερες διαστάσεις αφού μιλάμε για έργο γνωστό στους σινεφίλ ανά τον κόσμο.

Ανεξάρτητα δε από το να μας αρέσει ή όχι το στυλ των ταινιών του, πρέπει κανείς ν' αναγνωρίσει ότι ο εκλιπών ήταν ένας παθιασμένος άνθρωπος με την τέχνη του, ήξερε από νωρίς τι ήθελε να κάνει και το ακολούθησε μεθοδικά και με συνέπεια, δεν παρεξέκλινε του στόχου του, δεν "πούλησε" το προσωπικό του στυλ, δεν έκανε τη χάρη σε κανέναν να γίνει πιο προσιτός ή αρεστός και μέσα απ' όλα αυτά, πέρασε τα σύνορα της μικρής του χώρας.

Τον κατηγορούσαν ότι ταλαιπωρούσε ηθοποιούς και συνεργείο σε δύσκολες και πολύωρες συνθήκες γυρισμάτων. Νομίζω ότι την ίδια ταλαιπωρία όμως υφίστατο κι ο ίδιος. Αν και προχωρημένης ηλικίας, εξακολουθούσε να κάνει γυρίσματα με τον ίδιο τρόπο και να βασανίζεται εσωτερικά ξεχνώντας ακόμα και μερικά πρακτικά πράγματα. Αυτή η ενδοσκόπηση, η απορρόφηση στον κόσμο της τέχνης και της κινηματογραφικής του αφήγησης, τον έκανε προχθές το βράδυ ν' αψηφήσει το φωσφορίζον γιλέκο, τη βροχή και την κυκλοφορία της λεωφόρου και να βαδίσει μακριά για να επικοινωνήσει με το πλάνο του.

Ο με "κινηματογραφικό τρόπο" φυσικός του θάνατος πάνω στο γύρισμα μας έκανε να υποδεχτούμε την είδηση πάνω απ' όλα με δέος. Όπως κάποιοι ηθοποιοί παθιασμένοι με την τέχνη τους, δηλώνουν ότι θέλουν ν' αφήσουν την τελευταία τους πνοή πάνω στη σκηνή, ο Αγγελόπουλος δανείστηκε μόνο την αφορμή μιας κινηματογραφικής στιγμής για να περάσει στην αιωνιότητα.