Παρασκευή, Οκτωβρίου 26, 2007

Το "Δέκα"


Θέλω καιρό τώρα να γράψω για το "Δέκα" που πιστεύω ότι είναι μακράν η καλύτερη τηλεοπτική σειρά της σαιζόν. Το "Δέκα" αποτελεί τηλεοπτική μεταφορά του ομώνυμου μυθιστορήματος του Μ. Καραγάτση. Είναι το τελευταίο του μυθιστόρημα και μάλιστα αυτό που ο συγγραφέας άφησε ανολοκλήρωτο, αφού ο θάνατος τον πρόλαβε στις 13 Σεπτεμβρίου του 1960.

Το "Δέκα" ξεκίνησε να γράφεται το 1958 και προοριζόταν ν' αποτελέσει μέρος μιας τετραλογίας. Ο Καραγάτσης είχε χτυπηθεί από σοβαρό έμφραγμα την ίδια χρονιά, γεγονός που του περιόρισε τις κοινωνικές συναναστροφές, όχι όμως και τη συγγραφική δραστηριότητα. Υπάρχουν μαρτυρίες που λένε ότι κατέβαινε- αν και άρρωστος και καταβεβλημένος- κάθε πρωί στο λιμάνι του Πειραιά, γύρω στις 06.00 που άρχιζε η κίνηση και κρατούσε σημειώσεις για το μυθιστόρημά του. Επέστρεφε προς το μεσημέρι σπίτι του κι άρχιζε να γράφει.

Αποτελεί γενική αλήθεια το γεγονός της συνήθως ατυχούς μεταφοράς της λογοτεχνίας στη μικρή ή τη μεγάλη οθόνη. Αυτό είναι λογικό, αν αναλογιστούμε τη διαφορετικότητα στους κώδικες του κάθε είδους, αλλά και στον τρόπο πρόσληψης του. Η ανάγνωση μας κάνει να πλάθουμε συγκεκριμένα πρόσωπα και εικόνες στη φαντασία μας και συχνά απογοητευόμαστε όταν απέχουν πολύ απ' αυτά που ένας σκηνοθέτης επέλεξε για να ενσαρκώσουν τον εκάστοτε ήρωα. Απ' την άλλη, η τηλεόραση αλλά και ο κινηματογράφος σε μεγαλύτερο βαθμό, απαιτούν οικονομία χώρου, χρόνου και λόγου. Ποτέ δεν θα μπορέσουν να αποδοθούν οι μύχιες σκέψεις ενός ήρωα- όσο μάστορας κι αν είναι ο σκηνοθέτης, όσο καλός κι αν είναι ο ηθοποιός, όσο πετυχημένη κι αν είναι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα.

Ποτέ, δεν θα καταφέρει να ταυτιστεί ο θεατής με τον ήρωα, με τον τρόπο που ταυτίζεται ο αναγνώστης. Ο θεατής ταυτίζεται πάντα με τον ηθοποιό που ενσαρκώνει τον ήρωα κι αυτό επίσης επηρεάζεται απ' το αν αυτός ο ηθοποιός είναι της απολύτου αρεσκείας του ή όχι.

Δεν επεκτείνομαι παραπέρα σε άλλα στοιχεία που διαφοροποιούν το λογοτεχνικό είδος κατά την μεταφορά του σε άλλους χώρους τέχνης. Το βασικότερο είναι η απουσία της μαγείας κατά το δημιουργικό μέρος σε ό, τι αφορά στον αποδέκτη. Με άλλα λόγια, ο αναγνώστης απολαμβάνει ένα καλά σερβιρισμένο φαγητό, με τις σωστές αναλογίες σε αλάτι, πιπέρι και άλλα καρυκεύματα, ενώ ως θεατής πάει να χαρεί που θα το ξαναφάει κι ανακαλύπτει ότι οι αναλογίες ή τα υλικά δεν είναι πια τα ίδια...

Η περίπτωση του "Δέκα" είναι σίγουρα μια ευχάριστη εξαίρεση- αν και δεν έχω ακόμα διαβάσει το βιβλίο-. Νομίζω όμως ότι το ένστικτο μου δεν με γελάει, γιατί είναι η δεύτερη φορά που μια τηλεοπτική μεταφορά με κάνει να θέλω να διαβάσω το βιβλίο πάνω στο οποίο στηρίζεται και να το καθυστερώ γιατί ξαφνικά μ' αρέσει η αγωνία του τι θα γίνει στο επόμενο επεισόδιο.

Η Πηγή Δημητρακοπούλου είναι εξαιρετική στον τρόπο που σκηνοθετεί, πράγμα που έχει αποδείξει και στην πρώτη της δουλειά πριν λίγα χρόνια, στην "Αίθουσα του θρόνου". Ξέρει να "διαβάζει" σωστά την εποχή που περιγράφει ο συγγραφέας, κάνει καλό μοντάζ και ανταπεξέρχεται θαυμάσια την εξής δυσκολία: επειδή το βιβλίο διαδραματίζεται στη δεκαετία του '50 και τα εξωτερικά πλάνα της πόλης είναι αδύνατον να "γυρίσουν" μισόν αιώνα πίσω, χρησιμοποιεί παλιά ασπρόμαυρα πλάνα από ντοκουμέντα της εποχής και αριστοτεχνικά τα "χρωματίζει" σταδιακά, εντάσσοντας όμως τους ηθοποιούς στο ασπρόμαυρο για λίγα δευτερόλεπτα. Μ' αυτόν τον τρόπο, αποκαθιστά τεχνικά τις αλλαγές που έφερε ο χρόνος.
Οι ηθοποιοί, θαρρείς και είναι βγαλμένοι από την εποχή του' 50 κατευθείαν. Στέκομαι ιδιαίτερα στη Μαρία Πρωτόπαπα γιατί παίζει με τις σιωπές και το πρόσωπό της και γιατί είμαι σίγουρη ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να αποδοθεί πληρέστερα η γυναικεία καταπίεση και ματαίωση μιας νοικοκυράς, εγκλωβισμένης στο περιβάλλον της.

Ξέρω ποια είναι η τελευταία λέξη που έγραψε ο Καραγάτσης στο "Δέκα" του, αλλά δεν θα την μαρτυρήσω γιατί πολλοί θα θέλετε να το διαβάσετε. Χαμογελώ όμως, γιατί οι μεγάλοι συγγραφείς έχουν μεγάλο χιούμορ ακόμα και λίγο πριν την αναχώρηση τους. Λέγεται πάντως, ότι οι σημειώσεις που άφησε και που παρατίθενται στο τέλος της έκδοσης, δείχνουν πώς θα ήθελε να το τελειώσει.

Η συνέχεια επί της μικρής οθόνης κάθε Πέμπτη στις 22.00 στον Alpha.


10 σχόλια:

philos είπε...

Το Δέκα (σε εκεινη την λίστα που με είχες προτείνει με τα αγαπημένα μου βιβλία, θεωρώ ότι θα ήταν στην πρώτη θέση!) όπως και όλο το έργο του Καραγάτση με έχει σημαδέψει και επηρρεάσει σημαντικά.
Ειδικά όμως το Δεκα που τότε που το διάβασα κατάφερε να με μεταφέρει σε μια ατμοσφαιρα μοναδική.
Και γω σε μια τέτοια φτωχη γειτονια γεννήθηκα λίγα χρόνια αργότερα!
Είδα ένα επεισόδιο στην σειρά και το μόνο αρνητικό που είδα είναι τα καλογυαλισμένα σκηνικά.
Κατα τα άλλα πιστευω ότι πρόκειται για μια καλή μεταφορά, που σίγουρα θα με ξανακάνει να πιάσω το βιβλίο και να ξαναζήσω τους ήρωες και πάλι όπως τους είχα φανταστεί την πρωτη φορά....
Με τις αδυναμίες τους και τις χαρές τους!

Ανώνυμος είπε...

Έχοντας διαβάσει το βιβλίο χρόνια πριν φοβόμουν τη μεταφορά του στην τηλεόραση, έχοντας δει την τύχη που είχε ο "Κίτρινος Φάκελος" (εξαιρετικοί ηθοποιοί μεν, άνισο το αποτέλεσμα).

Κατά την γνώμη μου το "Δέκα" ευτυχεί στη μεταφορά του. Στέκεται εκεί που πρέπει (στο ψυχολογικό υπόβαθρο των ηρώων).

fevis είπε...

Συμφωνώ απολύτως... Αλλά απολύτως όμως... Κουρφαία σειρά.. Πως είναι η Κλεμμένη Αγάπη? Καμμία σχέση...:-)

Alkyoni είπε...

προσπερνώ οτιδήποτε και μένω στο ότι ακόμα δεν διάβασες το '10'
κι αρνούμαι να το πιστέψω!!!
όπως και να χει κάπου λες κάτι για "σωστές αναλογίες" και είδα και στα σχόλια πως άρεσε η μεταφορά του σε σήριαλ...
διαφωνώ
δεν μπορείς να φανταστείς πόσο
αν θέλεις να διαβάσεις το 10 κάντο μετά που θα τελειώσει το σήριαλ
θα "μπερδευτείς" τώρα
Ίσως η παράξενη της υπόθεσης να μαι εγώ,που έχοντας διαβάσει το βιβλίο περίμενα με αγωνία να δω τη μεταφορά του σε σήριαλ,αν κι από άλλα τέτοια πειράματα είχα "γνώση" ..
Δεν μπορώ να δω το σήριαλ
Μπορεί όμως και πάλι το σήριαλ αυτό ν αποτελέσει κίνητρο να διαβάσουν κι άλλοι το 10
Ποιός ξέρει..
Ουδέν κακόν αμιγές..
καλή σου μέρα
φιλιά

markos-the-gnostic είπε...

νομίζω ότι μας έπεισες

Αλεπού είπε...

@philos
Τα καλογυαλισμένα σκηνικά νομίζω οφείλονται στην έλλειψη πραγματικού χώρου στην Αθήνα για να καλύψει τον σκηνικό χώρο που περιγράφει ο Καραγάτσης.
Κατά τα άλλα, νομίζω ότι είναι μια αξιόλογη προσπάθεια μεταφοράς βιβλίου στη μικρή οθόνη - με τις όποιες αδυναμίες- γι' αυτό και την ανέφερα.
@renata
Συμφωνούμε λοιπόν! Καλημέρα :)
@fevis
όντως, καμία σχέση...
@alkyoni
Ε, δεν είναι δα και έγκλημα που δεν το έχω διαβάσει ακόμα. Αμαρτία εξομολογουμένη, ουκ έστι αμαρτία...
@markos the gnostic
Χαίρομαι :)

Кроткая είπε...

ούτε κι εγώ το έχω διαβάσει ακόμα, και γι'αυτό απέφυγα να δω τη σειρά.
λάθος έκανα ε?
ελπίζω πως θα την ξαναπροβάλουν και θα μπορέσω να την δω τότε, αφού θα εχω διαβάσει το βιβλίο. Θέλω να φανταστώ ήρωες και σκηνικό μόνη μου.

Alkyoni είπε...

χμμ ναι αμαρτία δεν είναι όντως
μη αναμενόμενο από σένα όμως ΕΙΝΑΙ
:)
φιλί και περιμένω εντυπώσεις!

o είπε...

ενώ μου άρεσε πολύ - αλλά πολύ η
"Μεγάλη Χίμαιρα", το 10 το άφησα στις πρώτες σελίδες.

αλλά τα βιβλία ( και τα βιβλία ) έχουν κι'αυτά την "στιγμή" τους.

για την σειρά έχω ακούσει κι' εγώ πολύ καλά λόγια.

φιλιά Αλεπού μου.

(και ΝΑΙ για την Έντα Γκάμπλερ ;) )

Αλεπού είπε...

@krotkaya
ε, να το τυλίξουμε σε δωράκι τότε... ;)
@alkyoni
μόλις το διαβάσω, θα τις έχεις.
@ελένη μου,
πολύ χαίρομαι που σε βλέπω, το ξέρεις έτσι :)