Νομίζω ήταν η πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή μου που ευχαριστήθηκα μπάνια και δεν ήθελα να βγω απ’ τη θάλασσα. Τα νερά αν και κρύα ήταν πεντακάθαρα και θελκτικά. Η δε παραμονή μου στη θάλασσα μου χάρισε και το παρατσούκλι πάπια.!
Ενώ πριν φύγω για διακοπές το μόνο που επιθυμούσα ήταν να κάθομαι 15 μέρες χωρίς να κάνω τίποτα, στη Χίο αυτό είναι αδύνατο γιατί υπάρχουν τόσα όμορφα μέρη να δεις που είναι κρίμα να χάσεις την ευκαιρία.
Η Χίος ήταν γνωστή κατά την αρχαιότητα ως Πιτυούσα , Οφιούσα, Αιθάλη και Μάκρις. Το νησί είχε κατοικηθεί ήδη από τη Νεολιθική εποχή ενώ κατά τη διάρκεια της 2ης χιλιετίας π.Χ αποικήθηκε από Κρήτες που σύμφωνα με τη μυθολογία έφτασαν εκεί με αρχηγό τον Οινοπίωνα , γιο του Διονύσου και εγγονό του Μίνωα.
Στη διάρκεια των αρχαίων χρόνων η πόλη της Χίου γνώρισε περιόδους οικονομικής και πολιτιστικής ακμής. Πέρα από το ήταν γνωστή ως ναυτική κι εμπορική δύναμη, η Χίος θεωρείται ως η γενέτειρα του Ομήρου(είδαμε και την περίφημη Δασκαλόπετρα που εικάζεται ότι εκεί καθόταν ο Όμηρος και τραγουδούσε τα έπη του…), ενώ παιδιά της μεταξύ άλλων και χωρίς αμφιβολία υπήρξαν ο δημοτικιστής Γιάννης Ψυχάρης και ο Αδαμάντιος Κοραής.
Η Χίος ήταν αδιαμφισβήτητα μια από τις πιο σημαντικές πόλεις των ελληνικών Αποικιών στην Ιωνία Στη διάρκεια των Ρωμαϊκών χρόνων παρήκμασε, κατά τη Βυζαντινή περίοδο όμως ανέκαμψε και για 1000 χρόνια έγινε μια από τις πιο σημαντικές επαρχίες. Το 1346 κατακτήθηκε από τους Γενουάτες. Το 1566 οι Οθωμανοί έχοντας ήδη κατακτήσει τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία έδιωξαν τους Γενουάτες και κατέλαβαν τη Χίο, την οποία αιχμαλώτισαν μέχρι το 1912 όπου το νησί απέκτησε την ανεξαρτησία του κι ενσωματώθηκε στην Ελλάδα.
Η μυροβόλος Χίος – μυροβόλος γιατί την άνοιξη μάθαμε ότι ξεμυαλίζεσαι απ’ τα αρώματα των εσπεριδοειδών και των λουλουδιών κι επιπλέον γιατί έχει μια μοναδικότητα που λίγοι τη γνωρίζουν. Φύονται τέσσερα είδη άγριας τουλίπας, οι «λαλάδες», που την άνοιξη κατακλύζουν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις του κεντρικού τμήματος του νησιού - δεν είναι νησί που σου ανοίγεται απ’ την πρώτη στιγμή. Οι περισσότεροι μάλιστα έχουν την εντύπωση ότι είναι αφιλόξενος τόπος, ότι οι εφοπλιστές δεν θέλουν τουρισμό, οι ντόπιοι σνομπάρουν τους ξένους κόκ. Αυτό δεν είναι απολύτως ψευδές αλλά έχει και τα πλεονεκτήματα του όπως διαπιστώσαμε σύντομα.
Χάρη στη γενναιοδωρία και το παχυλό πορτοφόλι των Χιωτών καραβοκύρηδων, η Χίος έχει ένα τέλειο οδικό δίκτυο. Άσφαλτος μέχρι το τελευταίο ορεινό χωριό. Οι τιμές είναι τόσο προσιτές που νομίζεις ότι σου κάνουνε πλάκα. 1,40€ πληρώσαμε μια μέρα για 2 αναψυκτικά! Και για τα 2!!!
Στις Κηπουριές, ένα γραφικό χωριουδάκι με πλατάνια στις πλαγιές της Αμανής φάγαμε νοστιμότατο φαγητό μαγειρεμένο απ’ την κυρία που έχει την ταβέρνα, , ταΐσαμε και τις γάτες, ήπιαμε δροσερό νερό της πηγής και σούμα (χιώτικο τσίπουρο από σύκα) και πληρώσαμε 27 ευρώ!!!
Να μην σας πω κι άλλα γιατί όλοι Χίο θα πάμε του χρόνου και θα το χαλάσουμε το νησάκι.
Η Χίος λοιπόν έχει πολλές ομορφιές που σου αποκαλύπτονται όταν αποφασίσεις να την γνωρίσεις. Με περηφάνεια δηλώνω ότι τη γυρίσαμε τη μυροβόλο από Βορρά προς Νότο κι από Δύση προς Ανατολή.
Το νότιο κομμάτι του νησιού χαρακτηρίζεται απ’ τα μαστιχόδεντρα. Αξίζει να σας πω ότι η μαστίχα όχι μόνο είναι αποκλειστικότητα του εδάφους της Χίου, αλλά ενώ έχουν δοκιμάσει να καλλιεργήσουν μαστιχόδεντρα και στο υπόλοιπο κομμάτι του νησιού, αυτό είναι αδύνατο. Τα μαστιχοχώρια είναι 24 στο σύνολο και καταλαμβάνουν κομμάτι απ’ τα χωριά στις παρυφές του Κάμπου στην πόλη της Χίου, κατά μήκος όλου του νότιου τμήματος της και δυτικά ως τα Μεστά και τους Ολύμπους. Χαμηλοί λόφοι, ελιές και παραλίες με καταγάλανα νερά συμπληρώνουν την εικόνα του νότιου τμήματος, ενώ ιδιαίτερη εντύπωση κάνουν τα μεσαιωνικά χωριά όπως τα Μεστά, τα Αυγώνυμα, οι Ολύμποι. Το καθένα απ’ αυτά τα χωριά είναι πραγματικά ιδιαίτερο.
Τα Μεστά είναι το καλύτερα διατηρημένο απ’ τα μεσαιωνικά χωριά, ενώ σώζονται οι 3 απ’ τους 4 πύργους της γενουατικής περιόδου, οι Ολύμποι διαθέτουν το φημισμένο σπήλαιο της Συκιάς που χρονολογείται 150.000.000 χρόνια πριν, το Πυργί φημίζεται για την αρχιτεκτονική των σπιτιών με τα ασπρόμαυρα ξυστά, στα Αρμόλια φτιάχνουν κεραμικά, ενώ στον Εμπορειό που είναι φυσικό λιμάνι γνωστό απ’ την αρχαιότητα, έχουν βρεθεί ερείπια ναού της Αθηνάς, πιθανόν του 6ου π.Χ αιώνα. Εκεί γύρω είναι και η διάσημη παραλία Μαύρα Βόλια γνωστή για τα μαύρα βότσαλα της. Σκούρο γκρι είναι στην πραγματικότητα και κατά τη γνώμη μου, τα «Βρουλίδια», λίγο πιο νότια είναι πολύ ομορφότερη παραλία.
Τα παραθαλάσσια χωριά έχουν ωραίες θάλασσες κι ακόμη καλύτερα ταβερνάκια. Εμάς μας άρεσε πολύ η παραλία της Κώμης κι ένα ταβερνάκι στον Καταρράκτη, όπου μια γυναίκα με τις 2 κόρες της, ψαρεύουν και σερβίρουν το βράδυ ό,τι έβγαλε η βάρκα! Τολμήσαμε να ρωτήσουμε την κόρη αν το καλαμάρι είναι φρέσκο και μας δολοφόνησε με το βλέμμα της, αφού η ερώτηση μας την προσέβαλλε…
Η Βόρεια Χίος είναι εντελώς διαφορετική απ’ τη Νότια. Ενώ ο Νότος είναι γεμάτος μαστιχόδεντρα, ο Βορράς έχει ψηλά βουνά, μικρά, γραφικά χωριά όπως τις Αμάδες, το Βίκι, τα Καμπιά, το Πιράμα, τις Τρύπες, τα Παρπαριά, τα Αφροδίσια, την Κεραμειά, τα Νενητούρια, το Άγιο Γάλας, άλλα με θέα το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου κι άλλα μέσα σε κατάφυτες εκτάσεις. Έχει τρεχούμενα νερά, ιαματικά λουτρά, πλατάνια, σκιά και απόλυτη ησυχία. Τα Καρδάμυλλα στη Βορειοανατολική πλευρά του νησιού είναι ένας απ’ τους αρχαιότερους οικισμούς του νησιού, η Βολισσός δεσπόζει στα βορειοδυτικά με το μεγάλο κάστρο της, πολλά πέτρινα σπίτια, εκκλησίες, σοκάκια και ωραίες παραλίες στους πρόποδες της, όπως τα Λημνιά, ο Μαναγρός, τα Λευκάθια.
Η κεντρική Χίος εντυπωσιάζει με τη Νέα Μονή που αξίζει να επισκεφθεί κανείς για τα θαυμάσια ψηφιδωτά της – λαμπρό δείγμα τέχνης της μεσοβυζαντινής περιόδου-. Ο μύθος λέει ότι ο Κωνσταντίνος ο Μονομάχος την περίοδο που ήταν εξόριστος στη Λέσβο άκουσε μια προφητεία από 3 μοναχούς της Παλαιάς Μονής για επικείμενη άνοδο του στον θρόνο. Όταν λοιπόν, η προφητεία επαληθεύτηκε, υλοποίησε την υπόσχεση του να ιδρύσει μεγάλο μοναστήρι και ξεκίνησε την ανέγερση του το 1042. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η Νέα Μονή καταστράφηκε και λεηλατήθηκε από διάφορους επιδρομείς, αλλά το αποκορύφωμα ήταν η σφαγή του 1822 απ’ τους Τούρκους και ο σεισμός του 1881.
Φεύγοντας απ’ τη Μονή και πηγαίνοντας δυτικά, συναντάει κανείς τον Ανάβατο, έναν ακατοίκητο οικισμό που στέκει σαν φάντασμα πάνω στα βράχια. Ο Ανάβατος ερήμωσε το 1822 αρχικά κι ολοκληρώθηκε με τον σεισμό του 1881. Σήμερα, ο οικισμός είναι διατηρητέος ως ιστορικός και ιδιαίτερου κάλλους τόπος.
Η Χίος έχει πολλές εκκλησίες και κάποιους τοπικούς αγίους, όπως την Αγία Ματρώνα και την Αγία Μαρκέλλα που είναι η προστάτιδα του νησιού, τιμάται μεγαλειωδώς η μνήμη της στις 22 Ιουλίου και συρρέουν οι πιστοί για προσκύνημα από την παραμονή.
Οι Χιώτες μιλούν τραγουδιστά και με κάποιο ιδίωμα.(λένε π.χ ήβλεπα αντί για έβλεπα). Είναι ευγενικοί άνθρωποι και φιλόξενοι σε αντίθεση με ό, τι λέγεται. Έχουν πλάκα όταν τους ζητάς πληροφορίες για μια περιοχή και προσπαθούν να σου εξηγήσουν. Οι περισσότεροι ξεκίναγαν τη φράση τους λέγοντας «Δεν πας από δω, αλλά μπορείς να πας κι από δω»…). Κακή εντύπωση μου έκανε ότι δυσκολευόντουσαν να μας πούνε πώς να πάμε στη Βιβλιοθήκη του Κοραή, αλλά αν αλλάζαμε την ερώτηση και λέγαμε «πού είναι η Μητρόπολη;»(είχαμε μάθει ότι η Βιβλιοθήκη ήταν δίπλα), όλοι απαντούσαν με μεγάλη άνεση. Αλλά αυτό, θαρρώ είναι χαρακτηριστικό ελληνικό κι όχι απαραιτήτως χιώτικο!
Επίσης, οι ντόπιοι δεν γνωρίζουν τα μαγαζιά που πουλάνε τα τοπικά τους προϊόντα, τις πηγές δηλαδή. Έτσι, αν τους ρωτήσεις που μπορείς να προμηθευτείς σούμα, θα σου πούνε ότι φτιάχνεται μόνο σε σπίτια και δεν πωλείται στο εμπόριο. Εμείς όμως ψάξαμε και ανακαλύψαμε το φοβερό μπακάλικο "Κελλάρι" στο κέντρο της πόλης που έχει πουλάει ό, τι ντόπιο μπορείς να σκεφτείς και φυσικά και χύμα σούμα!
Η πόλη της Χίου είναι μια άσχημη πόλη. Ενώ έχει παλιά σπίτια κατά μήκος της προκυμαίας, ιστορικά κτίρια όπως τζαμί, τουρκικά λουτρά, οθωμανικές κρήνες και μια τεράστια πλατεία, η πολεοδομία της είναι εκτός λογικής και το να οδηγείς ή να κυκλοφορείς εκεί ιδίως τις πρωινές ώρες, είναι χειρότερο και πιο επικίνδυνο απ’ το κέντρο της Αθήνας.
Σημαντικό αξιοθέατο της πόλης είναι το κάστρο το οποίο και κατοικείται αδιαλείπτως από τον 10ο αιώνα, ενώ στη διάρκεια της ιστορίας του και ιδιαίτερα τα νεώτερα χρόνια απαξιώθηκε κι απ’ τους ίδιους τους Χιώτες. Κρίμα! Σήμερα το κάστρο δίνει μια εικόνα εγκατάλειψης με πολλά ερειπωμένα σπίτια και σκουπίδια, ενώ διασώζονται ελάχιστα ιστορικά κτίρια, όπως τα τουρκικά χαμάμ, η φυλακή και ο γενουατικός πύργος της εισόδου που σήμερα λειτουργεί ως μουσείο και το τουρκικό νεκροταφείο.
Επίσης, κρίμα είναι που τα περισσότερα ουζερί, καφέ, και μπαράκια είναι στην προκυμαία και αναγκαστικά έχεις να υποστείς τον θόρυβο από τα αυτοκίνητα.
Εμείς το ζήσαμε αυτό το πρώτο βράδυ που βγήκαμε προς αναζήτηση τροφής αλλά και κάθε φορά που πηγαίναμε στο καλόγουστο «Άχνη και κανέλλα» που φημίζεται για τους λουκουμάδες και τις μπουγάτσες του.
Για να μην λέω όμως μόνο τα άσχημα, η πόλη της Χίου έχει το αρχαιολογικό και το ναυτικό μουσείο και την βιβλιοθήκη του Αδαμάντιου Κοραή που είναι μια από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες της Ελλάδας με 130.000 τόμους, σπάνια βιβλία κι εκδόσεις και συλλογές που έχουν δωρηθεί κατά καιρούς από γνωστούς Χιώτες λογοτέχνες ή συλλέκτες. Πριν την καταστροφή της Χίου το 1822, η βιβλιοθήκη ήταν η σημαντικότερη της Ανατολής. Μετά το σεισμό του 1881 στεγάστηκε στο κτίριο που βρίσκεται μέχρι σήμερα, το οποίο αρχικά διέθετε ένα όροφο, ενώ το 1948, με πρωτοβουλία του ευεργέτη Φίλιππου Αργέντη κτίστηκε και ο δεύτερος όροφος.
Το σημαντικότερο όμως – κατά την γνώμη μου- αξιοθέατο της Χίου είναι ο Κάμπος.
Πρόκειται για έναν μοναδικό κήπο εσπεριδοειδών στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής στη νότια πλευρά της πόλης και είναι γεμάτος από περίφημα αρχοντικά που δίνουν στη περιοχή μια ιδιαίτερη ταυτότητα. Αποτελούν μοναδικά δείγματα μιας ιδιότυπης αρχιτεκτονικής και ανήκουν στις αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου και σε οικογένειες ευγενικής καταγωγής Γενουατών που έμεναν στο νησί. Πολλά από αυτά τα αρχοντικά κτίστηκαν κατά τον 14ο αιώνα. Πίσω από τους ψηλούς προστατευτικούς τοίχους, κρύβεται ένας ολόκληρος μικρόκοσμος. Κάθε κτήμα αποτελεί κι ένα αξιοθέατο με τεράστιες αψιδωτές αυλόπορτες, με οικόσημα και μαγγανοπήγαδα στις αυλές.
Τα πετρόκτιστα σπίτια κατασκευασμένα από Θυμιανούσικη πέτρα(αυτή με το κόκκινο χρώμα αν διακρίνεται καλά απ' τις φωτογραφίες), έχουν ψηφιδωτά δάπεδα και περίτεχνα μαρμάρινα σχέδια. Μια βόλτα στον Κάμπο σε κάνει να γυρνάς σε άλλες εποχές και να έχεις την αίσθηση ότι τώρα θ’ ανοίξει μια πόρτα και θα ξεπροβάλλουν άμαξες, κυρίες με μακριά φορέματα και κύριοι με ψηλά καπέλα.
Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, τα αρχοντικά είναι διατηρητέα και παραμένει μια σημαντική αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη τα εσπεριδοειδή σε συνάρτηση και με άλλες δραστηριότητες. 
Εμείς επισκεφτήκαμε το Citrus place, το Περιβόλι. Ο ιδιοκτήτης του αρχοντικού αυτού έχει δημιουργήσει ένα μικρό αλλά κατατοπιστικό μουσείο όπου μπορεί κανείς να πληροφορηθεί για την καλλιέργεια των εσπεριδοειδών στην πορεία του χρόνου, να δει γεωργικά εργαλεία, λογιστικά βιβλία παλιών εποχών, διαδρομές εμπορίου σε ολόκληρο τον πλανήτη, να πιει τον καφέ του ή τη μανταρινάδα του (εξαιρετικό τοπικό προϊόν) και να ψωνίσει τα γλυκάκια του (γλυκά κουταλιού, λουκούμια, αμυγδαλωτά με βάση τα εσπεριδοειδή) όπου παρασκευάζονται μπροστά σου σε συνθήκες απόλυτης καθαριότητας.
Θα ολοκληρώσω το ταξείδι στη Χίο μ’ ένα τρυφερό περιστατικό:
Ο ψηλός, ξερακιανός παππούς μας πλησίασε στην πλατεία των Άνω Καρδάμυλων και μας αφηγήθηκε την ιστορία που λέει ο μύθος για το σπήλαιο στο Άγιο Γάλας (σ.σ. το Άγιο Γάλας είναι ένα χωριό 65χλμ βόρεια της πόλης της Χίου με αξιοθέατα ένα σπήλαιο με σταλακτίτες και σταλαγμίτες και μια βυζαντινή εκκλησίτσα) προτρέποντας μας να κάνουμε την διαδρομή. Ήταν ευγενέστατος, καλοσυνάτος και η ομιλία του θύμιζε παλιό δάσκαλο.
Ο μύθος λοιπόν λέει ότι ένας βασιλιάς εξόρισε εκεί την κόρη του που έπασχε από λέπρα. Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στη σπηλιά, η κοπέλα γιατρεύτηκε χάρη στο γαλακτερό υγρό που έσταζε απ’ τη σπηλιά και θεωρώντας το θαυματουργό, έμεινε και μόνασε εκεί. Οι ντόπιοι του μύθου έλεγαν ότι το υγρό είναι γάλα που τρέχει απ' τους μαστούς της Παναγίας γι' αυτό και η εκκλησία πήρε το όνομα Παναγιά η Αγιαγαλουσιανή. Η επιστημονική εξήγηση πάντως αποδίδει το άσπρο υγρό σε υψηλή περιεκτικότητα ασβεστίου!
Την προτελευταία μέρα επισκεφθήκαμε και την Σμύρνη, περνώντας απ’ τη Χίο απέναντι στον Τσεσμέ. Αλλά, αυτό είναι υλικό για άλλο ποστάκι-ε, να’χουμε να γράφουμε κάτι τον Αύγουστο-!
